Azərbaycanın qədim sakinləri türklər (oğuzlar və qıpcaqlar) ətirli çöl bitkilərindən geniş istifadə edirdilər. Qədim türk inanclarına əsasən, bütün çiçəkləri ulu Göy Tanrı yaratmışdır. Ağac və otlar ilahəsi Öləng onun zövcəsi və həkimlərin himayədarı sayılırdı. Hər il, yazın başlanğıcında türklər bu ilahənin şərəfinə təntənəli mərasimlər keçirir, yovşan və ona bənzər ətirli bitkilər yandırırdılar. Qədim türk əfsanələrinə əsasən, bütün uşaqların ruhları çiçəklərin içində yaranır və sonra da anaların bətninə düşür. Xalq rəvayətlərinin birində Qorqud Ata deyir: “Mən çiçəyin içində yarandım... ana bətninə düşdüm, alagözlü div qadından doğuldum”.
Azərbaycan hamamlarında mövcud olan xidmətlərin arasında çimməkdən əlavə ətirli yağları istifadə etməklə masaj da vardı. Bunun üçün hamamlarda bir neçə masajist çalışırdı. Masaj fiziki və psixoloji yorğunluğu aradan qaldırır və qan dövranını yaxşılaşdırırdı. Ondan başqa, bəzi ətirli yağlardan müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi üçün istifadə olunurdu. Məsələn, kəklikotu yağı revmatizmə qarşı, həna ilə sarımsaq yağı isə herpesə qarşı istifadə edilirdi. Hamamlarda insanların saçını kəsən, onlara həna, vəsmə və başqa təbii boyalar qoyan bərbərlər çalışırdı. Çiməndən və massaj aldıqdan sonra insanlar xüsusi otaqda dincələ bilərdilər. Burada onlara ətirli bitkilərlə (nanə, kəklikotu, qaraqınıq, qızılgül ləçəkləri, hil, mixək və s.) dəmlənmiş çay təklif olunurdu. Bundan başqa, insanlar şirniyyat, isti xörəklər və qəlyan da sifariş edə bilərdilər. Şərq hamamında qalmaq insana o qədər böyük ləzzət verirdi ki, bəzi adamlar burada bütün gününü keçirir və yatırdılar. Bir qayda olaraq, insanlar hamamdan daha gözəl, sağlam, güclü və enerjili çıxırdılar”.

Müəllif: Firəngiz Rüstəmova
"TƏBABƏT VƏ MİFOLOGİYA: GÖRÜNƏN VƏ GÖRÜNMƏYƏN ƏLAQƏLƏR" kitabından