• Ana səhifə
  • Haqqımızda
  • Klinika haqqında
  • Reklam
  • Əlaqə
  • Xəbərlər
  • Araşdırma
  • Maraqlı
  • Səhiyyə
  • Gözəllik və təbabət
  • Əfsanələr və Mİflər
  • Foto və Video qalereya
  • Mədənİyyət
  • Bİoqrafİya
  • Klinika haqqında
  • Xəbərlər
  • Araşdırma
  • Maraqlı
  • Səhiyyə
  • Gözəllik və təbabət
  • Əfsanələr və Mİflər
  • Foto və Video qalereya
  • Mədənİyyət
  • Bİoqrafİya
Son dəqiqə
Bu 6 əlamət varsa, tez və sürətli qocalırsız – Diqqət!
Azərbaycanda ən çox kimlər ipoteka krediti götürür? - STATİSTİKA
Putinin müşaviri: SSRİ hələ də mövcuddur!
Viktor Orban: Macarıstan uğrunda Avropa ilə döyüşən lider
Əhali kütləvi şəkildə dollar almağa başladı: Nə baş verir?
Niyə Rusiya İstanbulda XVIII əsrdəki savaşı yada saldı?
Mədə xorasını necə ayırd etmək olar? - Həkim izah edir
Generaldan sensasion iddia: Bu ölkə ABŞ-a hücum edəcək, uzunmüddətli müharibə olacaq
Türk liderlər Budapeştdə toplanır - Əliyev də iştirak edəcək
Türkiyədən iki ölkəyə sərt xəbərdarlıq: Tarix verildi – “Başqa yol yoxdur”
Hər gün saç yumaq olmaz
Böyrəklərdə daşların olmasını göstərən 5 SİMPTOM
Banka kredit borcu olanlar mütləq oxusun – Bunu etməyin, əks halda…
İrandakı səfirliyimizə hücum edən şəxs edam olundu – FOTO
Ağciyərin sağlamlığını qoruyan 6 MƏHSUL
Altıncı kütləvi yoxluq gəlir: Bizi qaça bilməyəcəyimiz FALAKƏT GÖZLƏYİR
İmmunitetinizi gücləndirəcək üç məhsul: Həzm sistemini də yaxşılaşdırır
ABŞ-dan şok: Rejim çökəcək, ölkə parçalanacaq!
Bu şəxslər pensiyaya daha erkən çıxa bilər - RƏSMİ
Bu, Putinin 3-cü müharibəsidir: İlk ikisində necə oldusa…
Sizin Reklam Burada
Tel: (+99412) 452 97 17
Mob: (+99450) 386 38 02
E-mail: [email protected]

Urnayr

Bioqrafiya

19-07-2023, 09:18

Urnayr


Sələfi I Vaçe
Xələfi II Vaçaqan
Şəxsi məlumatlar
Sülalə Alban Arşakiləri
Atası I Vaçe
Həyat yoldaşı Asay (II Şapurun bacısı)
Uşaqları II Vaçaqan

Urnayr — Qafqaz Albaniyasında çar. Alban arşaki hökmdarı. 313-cü ildə Urnayr xristianlığı dövlət dini elan etdi. Mənşəcə Arşakilərdən olan Urnayrın (və onun varislərinin) xristianlığı qəbul etmələri, onların daxili inamları və ya xristianlığa olan meyillərindən daha çox siyasi mülahizələrlə bağlı idi. Monoteist din olan xristianlığın köməyilə Urnayr çoxmillətli alban dövlətini yaratdı.

Həyatı
Hökmdar Urnayrın adı ilk dəfə 314-cü ildə çəkilir. Belə ki, o, Albaniya ərazisində yaşayan tayfaları uzaqgörənliklə birləşdirmək qərarına gəlmiş, bu yolda əsas vasitənin din olmasını anlamışdır. Nəticədə o, 314-cü ildə xristianlığı Albaniyanın dövlət dini elan etmişdir. Təkallahlığı qəbul etməklə o, tayfalarda olan 16 bütləri məhv edir və tayfaları vahid din ətrafında birləşdirirdi. Xristianlığın qəbul edilməsi, həmçinin quldarlıq quruluşunun yeni, feodalizm quruluşu ilə əvəzlənməsi prosesi Albaniyanı daim tabe etməyə çalışan və İran feodalları tərəfindən idarə olunan Sasani dövləti ilə, həmçinin Şərqi Roma (sonralar Bizans) dövləti ilə mübarizə şəraitində baş verirdi. Xristianlığı Fələstin missionerlərindən (yəni xristianlığın mənbəyindən) qəbul etməsi isə müstəqil alban kilsəsi yaratmağa, Roma xristian rəhbərlərindən asılı olmamağa imkan verirdi. Eyni zamanda, Sasani hökmdarları da alban əhalisinə təsir imkanlarını itirirdilər. Beləliklə, Urnayrın addımı Albaniyanın vahidliyini və müstəqilliyini təmin edən addım kimi qiymətləndirilməlidir. Qafqazda ilk xristian dövlətlərindən olan Albaniya özü xristianlığı digər Qafqaz xalqları arasında yaymağa başlayır. Buradan missionerlər Qafqaz dağları və Xəzərsahili çöllərə yollanır, Qafqaz dağlarından şimalda təkallahlılığı yayırlar. Məhz alban missionerlərinin sayəsində xristianlıq regionda aparıcı dinə çevrilir, vacib siyasi amilə dönür. Nəticədə alban hökmdarı Şimali Qafqaz və Volqaboyu əhalisinə təsir etmək imkanı qazanır və bu imkandan istifadə edir. Urnayrın regionda artmış qüdrətini görən Sasani hökmdarı II Şapur onunla qohum olmaq istədiyini bildirir və razılıq alır. II Şapurun bacısı ilə evlənən Urnayr qərbdən gələn yeni təhlükənin qarşısını almağa çalışır. Belə ki, Roma qoşunları əlaltıları olan ermənilərlə Albaniyanı zəbt etmək fikirlərindən dönməmişdilər.

Haşiyə çıxaraq qeyd etmək lazımdır ki, romalıların Albaniyaya ilk yürüşü e.ə. 66-cı ildə baş vermişdir. O vaxtdan bəri romalılar mütəmadi olaraq Albaniya üzərinə yürüşlər etmiş, lakin güclü müqavimətlə üzləşmişlər. Dünyanın ən qüdrətli dövləti sayılan Roma imperiyası bütün səylərinə baxmayaraq Albaniyanı zəbt edə bilməmişdir. 359-cu ildə Roma-erməni qoşunu yürüşə hazırlaşdığı dövrdə Urnayr II Şapurla görüşüb düşmənin hücumunu gözləməməyin, əksinə, hücum edib onu öz torpaqlarındaca məğlub etməyin vacibliyini sübut edir. Birləşmiş alban-Sasani ordusu Suriya istiqamətində yürüş edir və Amida şəhəri yaxınlığındakı döyüşdə düşmənlərinin belini sındırır. Bu dövr mənbələrində Urnayr haqqında belə yazılmışdır:

"Urnayr, şərəfli döyüşçü, öz şanlı adını o, böyük müharibələrdə qazanmış, Ermənistanın daxilində öz zəfər bayrağını sancmışdır".

Qələbədən sonra vətənə qayıdan Urnayr ölkədə quruculuq işləri ilə məşğul olmuşdur. O, xristianlığı yaymaq üçün xüsusi qanunlar qəbul etmiş, dini məktəblər açmışdır. Torpaqların bir qismini kilsə torpaqları adlandırmışdır ki, onlardan gələn gəlir kilsənin xərclərini ödəsin. Bununla belə, dədə-baba dinlərindən imtina etməyənlərə qarşı o, yumşaq münasibət göstərmiş, heç bir cəza tədbirləri həyata keçirməmişdir. Nəticədə artıq IV əsrin ortalarında xristianlıq Albaniyada əsl dövlət dini olmuşdur. Bu, Sasani hökmdarının xoşuna gəlməsə də, Urnayr kimi güclü müttəfiqi itirmək istəməyən II Şapur bu tədbirlərə göz yummağı üstün tutmuşdur.

371-ci ildə Roma qoşunları yeni, daha güclü bir yürüşə başlayır. Alban-Sasani ordusu onları qarşılayır, lakin Dzirav yaxınlığında baş verən döyüşdə məğlub edilir. Urnayr bu döyüşdə ağır yaralanır və mühafizəçilərinin köməyi ilə vətəninə çatdırılır. Lakin romalılar da böyük itkilər vermişdilər. Nəticədə Roma–Sasani danışıqları başlayır. 387-ci ildə imzalanan müqaviləyə əsasən, Ermənistan dövlətinin adı dünyanın siyasi xəritəsindən silinir. Van gölü ətrafında olan torpaqlar Roma ilə sasanilər arasında bölünür.

Antroponimlər
Azərbaycanlı tədqiqatçılar türkcə "urun", "yaraşan", "uyğun gələn", "münasib olan" və ər "igid", "döyüşçü", "kişi" sözlərindən Urnayr adının qədim ermənicədəki "ayr" hissəsi həmin dildəki ayr "kişi" sözünü uyğunlaşdırmışdır). Erməni tədqiqatçıları ayr sözünü erməni sözü hesab edir və iranmənşəli Ari (qədim farsların ulu əcdadlarının adı) sözü ilə əlaqələndirirlər. Qiyasəddin Qeybullayevin iddiasına əsasən isə erməni dilində ayr "kişi" sözü qədim türk dillərindən, ehtimal ki, qonşu albanlardan mənimsənilmiş "ər" sözüdür. Onun iddiasına əsasən, bu çarın əsl adı Urunər olmuşdur.

Oxunub: 1 329
Paylaş:
Digər xəbərlər

Xəbərlər

16-01-2022, 18:04

Tramp ELAN ETDİ: 2024-cü ildə...

Xəbərlər

26-04-2021, 08:08

Azərbaycanda DAHA BİR QADAĞA – QƏRAR QƏBUL EDİLDİ

Bioqrafiya

25-02-2021, 13:40

Alban hökmdarı Cavanşir

Xəbərlər

4-04-2019, 17:18

Maduro orduda həyəcan elan etdi

Manşet / Araşdırma

15-08-2018, 10:18

Azərbaycanda Xristianlıq - Araşdırma

Adınız:*
E-Mail:
Yorumunuz:
  • winkwinkedsmileam
    belayfeelfellowlaughing
    lollovenorecourse
    requestsadtonguewassat
    cryingwhatbullyangry
Kodu girin: *
yenilə, əgər kod görünmürsə
Gündəm
Bu 6 əlamət varsa, tez və sürətli qocalırsız – Diqqət!
Azərbaycanda ən çox kimlər ipoteka krediti götürür? - STATİSTİKA
Putinin müşaviri: SSRİ hələ də mövcuddur!
Viktor Orban: Macarıstan uğrunda Avropa ilə döyüşən lider
Əhali kütləvi şəkildə dollar almağa başladı: Nə baş verir?
Niyə Rusiya İstanbulda XVIII əsrdəki savaşı yada saldı?
Son xəbərlər
  • Dünən, 21:07
    Bu 6 əlamət varsa, tez və sürətli qocalırsız – Diqqət!
  • Dünən, 20:19
    Azərbaycanda ən çox kimlər ipoteka krediti götürür? - STATİSTİKA
  • Dünən, 19:43
    Putinin müşaviri: SSRİ hələ də mövcuddur!
  • Dünən, 18:16
    Viktor Orban: Macarıstan uğrunda Avropa ilə döyüşən lider
  • Dünən, 17:12
    Əhali kütləvi şəkildə dollar almağa başladı: Nə baş verir?
  • Dünən, 16:30
    Niyə Rusiya İstanbulda XVIII əsrdəki savaşı yada saldı?
  • Dünən, 15:51
    Mədə xorasını necə ayırd etmək olar? - Həkim izah edir
  • Dünən, 15:08
    Generaldan sensasion iddia: Bu ölkə ABŞ-a hücum edəcək, uzunmüddətli müharibə olacaq
  • Dünən, 14:37
    Türk liderlər Budapeştdə toplanır - Əliyev də iştirak edəcək
  • Dünən, 13:02
    Türkiyədən iki ölkəyə sərt xəbərdarlıq: Tarix verildi – “Başqa yol yoxdur”
  • Dünən, 12:37
    Hər gün saç yumaq olmaz
  • Dünən, 12:10
    Böyrəklərdə daşların olmasını göstərən 5 SİMPTOM
  • Dünən, 11:21
    Banka kredit borcu olanlar mütləq oxusun – Bunu etməyin, əks halda…
  • Dünən, 10:04
    İrandakı səfirliyimizə hücum edən şəxs edam olundu – FOTO
  • Dünən, 09:16
    Ağciyərin sağlamlığını qoruyan 6 MƏHSUL
  • 20-05-2025, 22:22
    Altıncı kütləvi yoxluq gəlir: Bizi qaça bilməyəcəyimiz FALAKƏT GÖZLƏYİR
  • 20-05-2025, 21:19
    İmmunitetinizi gücləndirəcək üç məhsul: Həzm sistemini də yaxşılaşdırır
  • 20-05-2025, 20:30
    ABŞ-dan şok: Rejim çökəcək, ölkə parçalanacaq!
  • 20-05-2025, 19:07
    Bu şəxslər pensiyaya daha erkən çıxa bilər - RƏSMİ
  • 20-05-2025, 18:45
    Bu, Putinin 3-cü müharibəsidir: İlk ikisində necə oldusa…
  • 20-05-2025, 17:23
    Lavrova İrəvanda şok: “Putin qatildir” şüarı ilə qarşılandı
  • 20-05-2025, 16:19
    Əliyev zalda olanda Makron ikinci liqada oynayır...
  • 20-05-2025, 15:43
    Xərçəngin yaranma risklərini necə azaltmaq olar?
  • 20-05-2025, 14:18
    Sumqayıtda zavodda güclü partlayış: xəsarət alanlar var
  • 20-05-2025, 13:37
    İrəvan meriyasında axtarışlar başladı: saxlanılanlar var
  • 20-05-2025, 12:46
    Türkiyədən Şah İsmayılla bağlı daha bir rəsmi BƏYANAT – Qalmaqal böyüyür
  • 20-05-2025, 11:21
    Suriya ilə bağlı qərar veriləcək – Bu gün
  • 20-05-2025, 10:30
    Rusiya və Fransa bu ölkədə “müharibəyə” başlayıb – Strateji nöqtə
  • 20-05-2025, 09:05
    Qəbizlikdən əziyyət çəkirsinizsə, bunları yeyin
  • 19-05-2025, 21:45
    Həkim qaraciyəri təmizləyən effektli içkini açıqladı
Daha çox
  • Ana səhifə
  • Haqqımızda
  • Reklam
  • Əlaqə
Sosial şəbəkələrimiz:
  • Direktor: Firəngiz Rüstəmova
  • E-mail: [email protected]
  • Telefon: (+99412) 452 25 37
  • Klinika haqqında
  • Xəbərlər
  • Araşdırma
  • Maraqlı
  • Səhiyyə
  • Gözəllik və təbabət
  • Əfsanələr və Mİflər
  • Foto və Video qalereya
  • Mədənİyyət
  • Bİoqrafİya
Müəllif hüquqları qorunur. ailehekimiklinikasi.az-ın məlumatlarından istifadə etdikdə istinad mütləqdir. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.
  • Ana səhifə
  • Haqqımızda
  • Reklam
  • Əlaqə