• Ana səhifə
  • Haqqımızda
  • Klinika haqqında
  • Reklam
  • Əlaqə
  • Xəbərlər
  • Araşdırma
  • Maraqlı
  • Səhiyyə
  • Gözəllik və təbabət
  • Əfsanələr və Mİflər
  • Foto və Video qalereya
  • Mədənİyyət
  • Bİoqrafİya
  • Klinika haqqında
  • Xəbərlər
  • Araşdırma
  • Maraqlı
  • Səhiyyə
  • Gözəllik və təbabət
  • Əfsanələr və Mİflər
  • Foto və Video qalereya
  • Mədənİyyət
  • Bİoqrafİya
Son dəqiqə
Hindistanda yanğın: 17 nəfər öldü, 8-i uşaqdır
Netanyahuya gözlənilməz “sürpriz” – Tramp onlara vəzifə verdi
İrandan qorxunc anons – Bu ölkələr toqquşacaq
Niger çayında bərə qəzası: 37 nəfər boğuldu
Niobium və litium savaşı: hədəf Əfqanıstandır?
Dəmir defisitli anemiyanın MÜALİCƏSİ
İsrail və Suriya nümayəndələri Bakıda görüşüb: CNN-dən sensasiya
Devalvasiyanın qarşısını belə almaq olar: İqtisadçı görün nə təklif edir
Ərdoğandan Azərbaycanda narazılıq yaradan sözlər – “Tovuz döyüşlərindən…”
Bakının iki düşməni Əliyevin qarşısında: Taktika dəyişdi – Yeni DETALLAR
Rubiodan son dəqiqə AÇIQLAMASI: "Tramp tez bir zamanda..."
Qripp və soyuqdəymə zamanı effektli təbii çarə
Bunu yesəniz, dəriniz gözəlləşəcək, immunitet güclənəcək
Bu tarixdən hava yenidən korlanacaq - XƏBƏRDARLIQ
Putin Uitkoffla görüşdən imtina etdi
ABŞ bu bölgədən çıxmalıdır - Xamenei
Prezidentin Avropa Zirvəsi - Bakı-Brüssel xəttində yeni mərhələ başlayır
Ərdoğan şad xəbəri ELAN ETDİ - Qara dənizdə nə tapılıb?
Hil toxumunu necə istifadə etmək lazımdır? - FAYDALARI
Ərdoğan Azərbaycanla əməkdaşlığa dair üç saziş təsdiqləyib
Sizin Reklam Burada
Tel: (+99412) 452 97 17
Mob: (+99450) 386 38 02
E-mail: [email protected]

Urnayr

Bioqrafiya

19-07-2023, 09:18

Urnayr


Sələfi I Vaçe
Xələfi II Vaçaqan
Şəxsi məlumatlar
Sülalə Alban Arşakiləri
Atası I Vaçe
Həyat yoldaşı Asay (II Şapurun bacısı)
Uşaqları II Vaçaqan

Urnayr — Qafqaz Albaniyasında çar. Alban arşaki hökmdarı. 313-cü ildə Urnayr xristianlığı dövlət dini elan etdi. Mənşəcə Arşakilərdən olan Urnayrın (və onun varislərinin) xristianlığı qəbul etmələri, onların daxili inamları və ya xristianlığa olan meyillərindən daha çox siyasi mülahizələrlə bağlı idi. Monoteist din olan xristianlığın köməyilə Urnayr çoxmillətli alban dövlətini yaratdı.

Həyatı
Hökmdar Urnayrın adı ilk dəfə 314-cü ildə çəkilir. Belə ki, o, Albaniya ərazisində yaşayan tayfaları uzaqgörənliklə birləşdirmək qərarına gəlmiş, bu yolda əsas vasitənin din olmasını anlamışdır. Nəticədə o, 314-cü ildə xristianlığı Albaniyanın dövlət dini elan etmişdir. Təkallahlığı qəbul etməklə o, tayfalarda olan 16 bütləri məhv edir və tayfaları vahid din ətrafında birləşdirirdi. Xristianlığın qəbul edilməsi, həmçinin quldarlıq quruluşunun yeni, feodalizm quruluşu ilə əvəzlənməsi prosesi Albaniyanı daim tabe etməyə çalışan və İran feodalları tərəfindən idarə olunan Sasani dövləti ilə, həmçinin Şərqi Roma (sonralar Bizans) dövləti ilə mübarizə şəraitində baş verirdi. Xristianlığı Fələstin missionerlərindən (yəni xristianlığın mənbəyindən) qəbul etməsi isə müstəqil alban kilsəsi yaratmağa, Roma xristian rəhbərlərindən asılı olmamağa imkan verirdi. Eyni zamanda, Sasani hökmdarları da alban əhalisinə təsir imkanlarını itirirdilər. Beləliklə, Urnayrın addımı Albaniyanın vahidliyini və müstəqilliyini təmin edən addım kimi qiymətləndirilməlidir. Qafqazda ilk xristian dövlətlərindən olan Albaniya özü xristianlığı digər Qafqaz xalqları arasında yaymağa başlayır. Buradan missionerlər Qafqaz dağları və Xəzərsahili çöllərə yollanır, Qafqaz dağlarından şimalda təkallahlılığı yayırlar. Məhz alban missionerlərinin sayəsində xristianlıq regionda aparıcı dinə çevrilir, vacib siyasi amilə dönür. Nəticədə alban hökmdarı Şimali Qafqaz və Volqaboyu əhalisinə təsir etmək imkanı qazanır və bu imkandan istifadə edir. Urnayrın regionda artmış qüdrətini görən Sasani hökmdarı II Şapur onunla qohum olmaq istədiyini bildirir və razılıq alır. II Şapurun bacısı ilə evlənən Urnayr qərbdən gələn yeni təhlükənin qarşısını almağa çalışır. Belə ki, Roma qoşunları əlaltıları olan ermənilərlə Albaniyanı zəbt etmək fikirlərindən dönməmişdilər.

Haşiyə çıxaraq qeyd etmək lazımdır ki, romalıların Albaniyaya ilk yürüşü e.ə. 66-cı ildə baş vermişdir. O vaxtdan bəri romalılar mütəmadi olaraq Albaniya üzərinə yürüşlər etmiş, lakin güclü müqavimətlə üzləşmişlər. Dünyanın ən qüdrətli dövləti sayılan Roma imperiyası bütün səylərinə baxmayaraq Albaniyanı zəbt edə bilməmişdir. 359-cu ildə Roma-erməni qoşunu yürüşə hazırlaşdığı dövrdə Urnayr II Şapurla görüşüb düşmənin hücumunu gözləməməyin, əksinə, hücum edib onu öz torpaqlarındaca məğlub etməyin vacibliyini sübut edir. Birləşmiş alban-Sasani ordusu Suriya istiqamətində yürüş edir və Amida şəhəri yaxınlığındakı döyüşdə düşmənlərinin belini sındırır. Bu dövr mənbələrində Urnayr haqqında belə yazılmışdır:

"Urnayr, şərəfli döyüşçü, öz şanlı adını o, böyük müharibələrdə qazanmış, Ermənistanın daxilində öz zəfər bayrağını sancmışdır".

Qələbədən sonra vətənə qayıdan Urnayr ölkədə quruculuq işləri ilə məşğul olmuşdur. O, xristianlığı yaymaq üçün xüsusi qanunlar qəbul etmiş, dini məktəblər açmışdır. Torpaqların bir qismini kilsə torpaqları adlandırmışdır ki, onlardan gələn gəlir kilsənin xərclərini ödəsin. Bununla belə, dədə-baba dinlərindən imtina etməyənlərə qarşı o, yumşaq münasibət göstərmiş, heç bir cəza tədbirləri həyata keçirməmişdir. Nəticədə artıq IV əsrin ortalarında xristianlıq Albaniyada əsl dövlət dini olmuşdur. Bu, Sasani hökmdarının xoşuna gəlməsə də, Urnayr kimi güclü müttəfiqi itirmək istəməyən II Şapur bu tədbirlərə göz yummağı üstün tutmuşdur.

371-ci ildə Roma qoşunları yeni, daha güclü bir yürüşə başlayır. Alban-Sasani ordusu onları qarşılayır, lakin Dzirav yaxınlığında baş verən döyüşdə məğlub edilir. Urnayr bu döyüşdə ağır yaralanır və mühafizəçilərinin köməyi ilə vətəninə çatdırılır. Lakin romalılar da böyük itkilər vermişdilər. Nəticədə Roma–Sasani danışıqları başlayır. 387-ci ildə imzalanan müqaviləyə əsasən, Ermənistan dövlətinin adı dünyanın siyasi xəritəsindən silinir. Van gölü ətrafında olan torpaqlar Roma ilə sasanilər arasında bölünür.

Antroponimlər
Azərbaycanlı tədqiqatçılar türkcə "urun", "yaraşan", "uyğun gələn", "münasib olan" və ər "igid", "döyüşçü", "kişi" sözlərindən Urnayr adının qədim ermənicədəki "ayr" hissəsi həmin dildəki ayr "kişi" sözünü uyğunlaşdırmışdır). Erməni tədqiqatçıları ayr sözünü erməni sözü hesab edir və iranmənşəli Ari (qədim farsların ulu əcdadlarının adı) sözü ilə əlaqələndirirlər. Qiyasəddin Qeybullayevin iddiasına əsasən isə erməni dilində ayr "kişi" sözü qədim türk dillərindən, ehtimal ki, qonşu albanlardan mənimsənilmiş "ər" sözüdür. Onun iddiasına əsasən, bu çarın əsl adı Urunər olmuşdur.

Oxunub: 1 326
Paylaş:
Digər xəbərlər

Xəbərlər

16-01-2022, 18:04

Tramp ELAN ETDİ: 2024-cü ildə...

Xəbərlər

26-04-2021, 08:08

Azərbaycanda DAHA BİR QADAĞA – QƏRAR QƏBUL EDİLDİ

Bioqrafiya

25-02-2021, 13:40

Alban hökmdarı Cavanşir

Xəbərlər

4-04-2019, 17:18

Maduro orduda həyəcan elan etdi

Manşet / Araşdırma

15-08-2018, 10:18

Azərbaycanda Xristianlıq - Araşdırma

Adınız:*
E-Mail:
Yorumunuz:
  • winkwinkedsmileam
    belayfeelfellowlaughing
    lollovenorecourse
    requestsadtonguewassat
    cryingwhatbullyangry
Kodu girin: *
yenilə, əgər kod görünmürsə
Gündəm
Hindistanda yanğın: 17 nəfər öldü, 8-i uşaqdır
Netanyahuya gözlənilməz “sürpriz” – Tramp onlara vəzifə verdi
İrandan qorxunc anons – Bu ölkələr toqquşacaq
Niger çayında bərə qəzası: 37 nəfər boğuldu
Niobium və litium savaşı: hədəf Əfqanıstandır?
Dəmir defisitli anemiyanın MÜALİCƏSİ
Son xəbərlər
  • Dünən, 20:25
    Hindistanda yanğın: 17 nəfər öldü, 8-i uşaqdır
  • Dünən, 19:08
    Netanyahuya gözlənilməz “sürpriz” – Tramp onlara vəzifə verdi
  • Dünən, 18:46
    İrandan qorxunc anons – Bu ölkələr toqquşacaq
  • Dünən, 17:21
    Niger çayında bərə qəzası: 37 nəfər boğuldu
  • Dünən, 16:33
    Niobium və litium savaşı: hədəf Əfqanıstandır?
  • Dünən, 15:19
    Dəmir defisitli anemiyanın MÜALİCƏSİ
  • Dünən, 14:54
    İsrail və Suriya nümayəndələri Bakıda görüşüb: CNN-dən sensasiya
  • Dünən, 13:19
    Devalvasiyanın qarşısını belə almaq olar: İqtisadçı görün nə təklif edir
  • Dünən, 12:46
    Ərdoğandan Azərbaycanda narazılıq yaradan sözlər – “Tovuz döyüşlərindən…”
  • Dünən, 11:22
    Bakının iki düşməni Əliyevin qarşısında: Taktika dəyişdi – Yeni DETALLAR
  • Dünən, 10:38
    Rubiodan son dəqiqə AÇIQLAMASI: "Tramp tez bir zamanda..."
  • Dünən, 09:09
    Qripp və soyuqdəymə zamanı effektli təbii çarə
  • 17-05-2025, 21:56
    Bunu yesəniz, dəriniz gözəlləşəcək, immunitet güclənəcək
  • 17-05-2025, 20:35
    Bu tarixdən hava yenidən korlanacaq - XƏBƏRDARLIQ
  • 17-05-2025, 19:42
    Putin Uitkoffla görüşdən imtina etdi
  • 17-05-2025, 18:30
    ABŞ bu bölgədən çıxmalıdır - Xamenei
  • 17-05-2025, 17:24
    Prezidentin Avropa Zirvəsi - Bakı-Brüssel xəttində yeni mərhələ başlayır
  • 17-05-2025, 16:43
    Ərdoğan şad xəbəri ELAN ETDİ - Qara dənizdə nə tapılıb?
  • 17-05-2025, 15:12
    Hil toxumunu necə istifadə etmək lazımdır? - FAYDALARI
  • 17-05-2025, 14:07
    Ərdoğan Azərbaycanla əməkdaşlığa dair üç saziş təsdiqləyib
  • 17-05-2025, 13:17
    Həftəsonu 4 bürc üçün mühüm olacaq - BUNLARI EDİN
  • 17-05-2025, 12:15
    Uşaqlar çia toxumu yeyə bilərmi?
  • 17-05-2025, 11:13
    Hava kəskin dəyişəcək - XƏBƏRDARLIQ
  • 17-05-2025, 10:38
    Elgünün ölümü ilə bağlı- Rəsmi AÇIQLAMA
  • 17-05-2025, 09:08
    İçdiyiniz suya bir parça əlavə edin - Dəyişimə inanmayacaqsınız
  • 16-05-2025, 22:34
    Ən qarınqulu 4 bürc: Doymurlar
  • 16-05-2025, 21:10
    Yeməkdən sonra mədədə ağırlıq - Hansı xəstəliklərdən xəbər verir?
  • 16-05-2025, 20:32
    Məktəblərə "Son zəng"lə bağlı təlimat göndərildi - Nə tapşırıldı?
  • 16-05-2025, 19:41
    Ərdoğan Nadir şahın 280 illik planını yenidən önə sürdü – DETALLAR
  • 16-05-2025, 18:05
    Rusiya və Ukrayna prinsipial razılığa gəldi - Fidan
Daha çox
  • Ana səhifə
  • Haqqımızda
  • Reklam
  • Əlaqə
Sosial şəbəkələrimiz:
  • Direktor: Firəngiz Rüstəmova
  • E-mail: [email protected]
  • Telefon: (+99412) 452 25 37
  • Klinika haqqında
  • Xəbərlər
  • Araşdırma
  • Maraqlı
  • Səhiyyə
  • Gözəllik və təbabət
  • Əfsanələr və Mİflər
  • Foto və Video qalereya
  • Mədənİyyət
  • Bİoqrafİya
Müəllif hüquqları qorunur. ailehekimiklinikasi.az-ın məlumatlarından istifadə etdikdə istinad mütləqdir. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.
  • Ana səhifə
  • Haqqımızda
  • Reklam
  • Əlaqə