Zaratustra - Tanrının adlarından biri olan Xari-Hari sözündən götürülüb. Mənası sarı, günəş, qızılı rəng deməkdir. Zərdüşt/Zərdostu; Avestada Zarathustra – e.ə. 600 –cü illərdə Zərdüştülük dininin qurucusu olub. Zaray Avesta dilində sarı deməkdir. Qədim Slavyanca zolto, Rusca Zoloto, Litva dilində geltonas, Latış dilində zelts və s. deyilir. Yəni Günəş rəngidir. Araşdırmaçı yazar M. Morgülün; Zərdüşt və Avesta haqqında maraqlı fikirləri var: “Zərdüşt peygəmbərin adında “Zer/Zər dostu” açılımını görə bilirik. Ona görə Günəş ən böyük “KOR”, yəni “HAR“ və sürəkli yanan atəş də onun enerjisindən bir parça deməkdir. “Fer” ve “Har”, “Isı və Işıq” qaynağı, həyatı var edən ana qaynaq,“İşıq Tanrı/Tək Tanrı”dır. Nurdandır dediyimiz Allah qavramıyla üst-üstə düşər. Avasta/Avestada keçən bəzi sözlər bu gün belə bizə yad gəlmir; “Har” - Günəşdir. Avestanın dili əski Pəhləvi dilidir. Bu günkü Əfganistan Bahliya bölgəsinin dili imiş. Ancaq Azər Türkcəsinə çox yaxın, Qacar dilidir. Yaz sözcüyünü açdığımızda içində sıxışmış halda bir “EYZİ/Oğuz sözü də vardır ki, Avesta bu qövmün təlimidir. Avesta adının açılımında da bir “Oğuz - Ata” bulunur. Avestanın diğər adları olan Avestak, Vabsita, Vesta ve Oista adları içərisində “Oista” adına diqqətinizi çəkirəm; içində sıxışmış “Oğuzata” vardır. Bir ünvan olaraq” Avgusto“ adını Romanın Trakya krallarında da görürük, çünki hələ Hristian deyildilər. Bəzi qaynaqlar Zərdüştün quzey-batı İranlı olduğunu yazır. Burada qarşımıza “Azər” sözcüyü ilə üst– üstə düşən bir durum çıxır. Hətta Xəzər/Hazar dənizinin adındakı “ZAR”, dənizin üzərində petrol sızıntılarının yanmasını ifadə edən Atəş deməkdir. Avesta dili üzərinə bəzi qaynaqlar xatalı tərcümə etməkdədir. Örnək: Zərdüşt üçün deyilən; Zara Uştra’yı “altın deve” deyə çevirirlər. Oysa Azər d. düşündüyünüzdə Sarı-İştar; “sarı ulduz/yıldız” ya da “kızıl ulduz/yıldız” olaraq çevrilməsi gərəkir. Altın kimi parlayan ən parlaq ulduza verilən sifət bu ola bilir, o da yenə Günəşdir.
F.Rüstəmova