Dağın - yəni Dünya Dağının mifoloji funksiyası çox tərəflidir. Əsasən dünyanın obrazı kimi, kainat modeli olaraq kosmik aləmin bütün elementlərini, parametrlərini əks etdirir.
Dünya Dağı həm də Dünya Ağacının transformasiyası kimi qəbul edilir . Belə ki, Dünya Dağı dünyanın mərkəzində yerləşir və həmin hissədən dünyanın mərkəzi oxu keçir . Dünya oxunun davamı göylərə qalxaraq Qütb Ulduzuna keçir , aşağı hissəsi isə yeraltı dünya ilə əlaqəli olur . Dünya Dağının üç üzvü var.Yuxarıda yəni zirvədə tanrılar yaşayır . Dağ ətəyində insan nəsli yaşayır , yeraltı dünya isə ziyankar ruhlar və dünyasını dəyişmiş insanlar aləmidir . Altay xalqlarının əfsanələrinə görə Dünya Dağı SUMER – SUMUR dağıdır . Bu dağın mərkəzindən dəmir dirək keçir və göy ilə yeri birləşdirir . Dəmir dirək yeraltı dünyada arxası üstə çevrilmiş tısbağanın köbəyinə bağlanıb .Tısbağa dörd ətrafı ilə dörd materiki , köbəyində isə dünyanın mərkəzini saxlayıb . Səmadakı ulduzlar və göy cisimləri SUMER dağı ətrafında fırlanır . Dünya Dağının ətrafı sudur və dünya Okeanı ilə əlaqəsi var . Dağın zirvəsində 33 tanrı yaşayır . SUMER dağı induslarda MERU dağıdır . MERU dağı da Qütb ulduzu , dünya Okeanı və yeraltı dünya ilə əlaqəlidir . Lamaistlərdə SUMER DÜNYA DAĞI piramida formasında təsəvvür edilir . Dünya Okeanı , Qütb Ulduzu , yeraltı dünya ilə əlaqəsi var . Dünya Dağı yeddi sıra dağ ilə əhatə edilib və bu dağlar arasında dünya okeanı suları var . Piramida formalı dağın cənub tərəfi mavi , qərb tərəfi qırmızı , şimal tərəfi sarı , şərqi isə ağ rəngdədir . Amerikada Navaxo hindularında , Hind , Tibet , Çin mənbələrində də eyni ilə rənglər və cəhətlərin əlaqəsi var . Məsələn şimal qara rəng təsvir edilib dünyanı zülmət edərmiş , göy rəng cənub tərəfdir səhəri , sübhü gətirərmiş . Ağ rəng şərq tərəfdir , gün işığı gündüzdür ,sarı rəng isə qərbdir bərq vuran günəş işığı . Müxtəlif mifoloğiyalarda Dünya Dağı olaraq qəbul edilmiş dağlar var . Məsələn - İnduslarda MERU , Altay xalqlarında SUMERU , Şumerlərdə KUR , Akkadlarda Xarsak Kurra , Yunan mif . OLİMP , şimali Buddizmdə Everest ( EVEREST - Yer kürəsinin 8848 metr hündürlüyü olan ən uca zirvəsidir .Bu zirvə 1856 – cı ilə qədər COMOLUNQMA adlanıb . COMOLUNQMA Tibet d .”TANRI ANANIN HƏYAT ENERJİSİNİN TƏCƏSSÜMÜ” deməkdir .) , Çində NEFRİT dağı , Yaxvenin yaşadığı üç zirvəli SİON dağı , SİNAY dağı Musa peyğəmbərin Yaxvedən əmrlər aldığı yer , QAFQAZ dağı Prometeyin zəncirləndiyi dağ . Prometeyin anasının adı Asiya - Aziyadır . Aziya Okeanın qızı , İapetin xanımıdır . Aziya – Asiya qitəsi onun şərəfinə adlandırılıb. Ağrı dağı Nuhun gəmisininn dayandığı dağ , KAZBEK dağı . İnquş mif . görə tanrılarla mübarizə aparan , KURYUKONUN zəncirləndiyi dağ və s.


















Toponimlərin , oronimlərin , hidronimlərin adlarını və bu adların mənasını araşdırdıqda qəribə bir mənzərə ilə rastlaşırıq . Qar - Qor - Kar – Kır –Kur ilə başlayan coğrafi ərazilər bir – birinə yaxın və uzaq olmasından asılı olmayaraq dünyanın hər yerində var . Dərindən maraqlananda əksər dillərdə dağ , daş , qaya kimi yerlərin adını ifadə etmək sözlərin eyni cür səsləndiyini görürük . Daş Alban d . “guri” ,Bask d. “harri” , Vall d . “carreg” adlanır .Əfqan d . “kar - daş , qaya” , Somali d . “ar – ucqar yer , hündür dağ - kur “ , qədim İrland d . “karrak – ucqar , sahil”, Gürcü d . “karkar – hündür qaya , sıldırım”, Türk d . “kır – dağ silsiləsi” , Monqol d . “kira , xar , xara – dağ yalı” , Evenk d. ” kiraqin” ( Krasnoyarsk vilayətində , e.ə. 2 – ci minillikdən yaşayış məskəni olmuş ) – yamac , hündür sahil” , Hindavropa d . “qar – dağ” , Yunan d . “ kar – zirvə , dağ zirvəsi” , Qədim Yunan d .”Kyraos – qayalıq , Korsika” , Qədim Hind d .“ karkara – daş , cınqıl”olan yer . Qara - Belarus dilində , Qora Rus dilində , Qora - Polyak və Sloveniya dilində də dağ deməkdir. Haraiva – Pers dilində dağlıq ölkə mənasını verir. Korık- Qorıq – Qoruq - Qədim Türklərdə Dağ Tanrısıdır. Nə üçün stabilliyin , ümidin , ölümsüzlüyün , əbədiyyətin , yenilməzliyin , Ali Reallığın yıxılmazlıq və əbədiyyət simvolu olan DAŞ , QAYA , DAĞ əksər dillərdə HOR tanrısının adını xatırladır ? “Kar” sözü qədim türklərdə həm də “Görmək” mənasında işlədilib . Məsələn hansısa izləmək istədiyin , hərəkətdə bir obyekti gördükdə , onu “qaraladım” da deyilir . Və ya göz yaxşı görməyəndə görməsini itirib əvəzinə “Qarov-Qaroy” olub da deyərdilər . Hor - “Kar\Gör\Kor”. Hər zaman ən yüksəklikdə uçan , ən uca dağ zirvələrində yaşayan , Ən iti görməyə sahib olan və Hor –Qor tanrısının simvolu Qartal-Kartal da “Qar\Kar\Qor\Kor” söz kökü ilə başlayır .


























Firəngiz Rüstəmova