Kur; Şumer dilinə dağ, dağlıq ölkə və yeraltı dünyanın adıdır. Bəzən mənbələrdə “Ki-qal” olaraq da yazılır ki, mənası “möhtəşəm torpaq, yer” deməkdir. İriqal, Arali isə sözünün isə mənasının aydın olmadığı yazılır. Akkad paralelliklərində isə həmin ərazı “ertsetu” kimi yazılır və mənası “geri qayıdış mümkün olmayan” ölkə deməkdir (Мифологический словарь/Гл.ред. Е.М. Мелетинский - М.:'Советская энциклопедия', 1990 г.- 672 с.).
Çox vaxt Şumer dilində olan sözlərin mənası düzgün izah edilmir. Çünki həmin sözləri mütləq turkdilli xalqlarda axtarmaq lazımdır. “Geri qayıdış mümkün olmayan” yerin adını Azərbaycan dilində izahı çox asandır. Məsələn:”Kur”: Gor dünyası deməkdir. Çünki Gör dünyası ölənlərin getdiyi aləmdir və bu gün də biz o dünyanı “gedər gəlməz” adlandırırıq. Ki-qal; Şumerlərdə “Ki” torpaq, yer tanrıçası olduğu üçün elə “yer”, “qal” isə geri dönməsi mümkün olmadığına görə elə qalmaq deməkdir.
Arali və İriqal sözləri də həmin mənanı verir. Arali/Aralı/Çox Uzaq...
Gəmi ilə yeraltı dünyaya, yerin əsasında yerləşən Araliyə aparılan Dumuzini axtaran İnanna yeraltı dünyaya enir...
Yerin “əsasında” yerləşən Araliyə səyahət etmək üçün; xəstəliyin Mavi daşlarla endiyi yerə, haradakı Yaradıcı Anu əlində gümüşü, parlaq çəkiclə dayanıb; Uzaq dənizlərdə 100 beru üzmək lazımdır. (Beru burada dəniz səyahəti zamanını bildirən ölçü vahididir və bir beru iki saata bərabərdir. Ситчин Захария > Двенадцатая планета > Стр.63).
İriqal isə yenə də Aralı və çox uzaq, geri dönüşü mümkün olmayan, “ertsetu, эрцету” isə “çətin” yer deməkdir (er, ir, yer, jer müxtəlif türkcələrdə “yer” mənasında işlədilən sözdür. Həm də Kur yeraltı aləm, ərazidir ki, bu gün də türklər su sahilində olan və ya hər hansı bir torpaq əraziyə “kara” deyirlər).
F Rüstəmova