Qərbin İrana hücumda tərəddüd etməsinin səbəbi kimi energetika bazarında çöküş ehtimalı göstərilir. Məlumata görə, Qərb ölkələri məhz bundan qorxur. Tehrana sanksiya tətbiq edilsə də, hərbi hücum hələ də ləngiyir.
İsrail İrana hücum etsə, iranlılar cavabında neft obyektlərinə və qazma qurğularına zərbələr endirə bilər?
Globalinfo.az-a danışan Neft Araşdırmaları Mərkəzinin sədri İlham Şaban deyib ki, İsrail-İran münaqişəsinin sönmək əvəzinə, daha da Qərb dairələri tərəfindən alovlandırılması yönümündə addımlar atılarsa, dünya bazarlarında “qara qızılın” bahalaşması mümkündür.
Neftin indiki qiymətləri qlobal bazarda tələb təklifdən daha çox, məhz hərbi-siyasi yöndə baş verən hadisələrdən asılıdır.
Sentyabrın 30-da səhər Brent markalı neftin London birjasında qiyməti 70 dollardan ucuz satılırdı, amma İsrailə edilən raket hücumlarından sonra vəziyyət dəyişdi, Livanın cənubunda hərbi-quru əməliyyatları başlayandan sonra isə neft bir müddət sonra 81 dollar həddini belə aşa bildi. Amma indi 75 dollardan ucuz satılır, çünki bazar mövcud İsrail-Livan müharibəsinə alışmağa başlayır. Yox, əgər, hansısa səhər oyanıb İsrailin İranın sənaye obyektlərinə raket hücumunun şahidi olsaq, o zaman neftin 100 dolları aşması da təəccüb doğurmayacaq, çünki münaqişənin coğrafiyası birbaşa iri neft ölkəsini də öz ağuşuna almış olacaq və onun necə nəticələnməsi neçə ki, bazar iştirakçıları üçün müəmmalı qalacaqsa, neft də bahalı göstəricilərində qərarlaşmış olacaq”.
REAL Partiyasının sədri Natiq Cəfərli deyib ki, prezident seçkilərindən əvvəl Yaxın Şərqdə müharibə olmasını rəsmi Vaşinqton istəmir:
“Böyük müharibənin olması seçkilərdə Demokratların şanslarını xeyli dərəcədə azaldacaq. Başa-baş rəqabət gedir. Hətta bəzi sorğularda Donald Tramp önə çıxıb. ABŞ və Qərb ölkələrinin enerji daşıyıcılarının qiymətinin kəskin artmasında marağı yoxdur. İranın xüsusilə də neft-qaz infrastrukturunun vurulması dünyada neftin qiymətinin kəskin artmasına səbəb ola bilər. Bu səbəbdən böyük müharibə arzulanan deyil. Azərbaycan da regionda sabitliyin pozulmasında, geniş müharibənin başlamasında maraqlı deyil. Bu, rəsmi Bakı üçün də müəyyən təhlükələr yarada bilər”.
Politoloq Yeganə Hacıyeva isə məsələyə belə münasibət bildirib:
“İran-İsrail münasibətləri fonunda kollektiv Qərbin İsraillə birgə İrana hücum edəcəyi ilə bağlı proqnozlar tam doğru deyil. Bu gün istər Amerika Birləşmiş Ştatlarında, istər Avropa İttifaqında İsrailə tam dəstək vermək fikri yoxdur. Əvəzinə Aİ ölkələri, rəsmiləri daha çox İsrailin əleyhinə yanaşma nümayiş etdirirlər. Odur ki, “İsrail Kollektiv Qərb tərəfindən tam miqyasda dəstəklənir” fikri 1980-90-ci illərin sonlarına aid olan fikirdir. Bu tezis artıq köhnəlib. Sözügedən ölkələr daxilində İsrailin düşmənlərinə qarşı rəğbəti formalaşan qüvvələr var. ABŞ Konqresindən anti-İsrail mesajları səsləndirilir. Məntiqlə rəsmi Vaşinqton rəsmi Təl-Əvivi tam miqyasda dəstəkləsə idi bu kimi halların şahidi olmazdıq”.
Politoloqun sözlərinə görə, Aİ İsrailin İrana hücumundan narahatdır:
“İranın ucuz nefti Aİ bazarını kifayət qədər sabitləşdirir. İran özü də iqtisadi cəhətdən bu satılmış neftdən asılıdır. İsraillə gərginliyin daha kəskin fazaya keçməsi fonunda “neft və qaz bazaları vurula bilər” istiqamətindəki yanaşmalar doğru deyil.
İranın birbaşa öz ehtiyaclarını təmin etdiyi sahə elə neft və qazdır. İran hökumətindəki radikal hərbi-dini qrupların sözügedən istiqamətdə sərt ritorikası İsrailin son hücumu nəticəsində daxildə itirdikləri nüfuzun qaldırılması cəhdləridir. Tehran da fərqindədir ki, regionda hər hansı ölkənin enerji resurslarına hücum ona qarşı kollektiv hücumun başlamasına səbəb olacaq. Regionda Suriya və İraq nümunələri var. İran özünə qarşı buna bənzər ssenarilərin olmasını istəmir”.
Yeganə Hacıyeva bildirib ki, İsrail İranın nüvə sənayesinə aid obyektləri vura bilər:
“Birinci hücum reaktorlardır. Onları sıradan çıxartmağın yollarını düşünürlər. Bu isə zaman məsələsidir. İsrail müəyyən strategiya üzərində işləyir”.