30 ilə yaxın bir müddətdə Rusiya ilə İranın ilk növbədə Qarabağla bağlı apardıqları vaxt uzadılmasına yönələn siyasəti ona gətirib çıxardı ki, 44 günlük müharibə ərəfəsində Azərbaycan birmənalı və qəti şəkildə xarici siyasət xəttində prinsipial dəyişikliklərə getməli oldu.

Vətən müharibəsi tək uzun illər işğal altında olan torpaqların azad edilməsi məsələsində deyil, Azərbaycanı sevənləri və Azərbaycanın pis günlərini görmək istəyənləri də ortaya çıxarmaq baxımından da olduqca əhəmiyyətli rol oynadı.

Ermənistanın Xankəndi ilə təminat kommunikasiya xətti hesab edilən Gorus yolunu Azərbaycan əsgəri bağladığı gündən dərisinə birə düşən ilk ölkələrdən biri İran oldu. Həmən vaxt İrandan Azərbaycanın ünvanına müxtəlif təhdidlər, təxribat xarakterli bəyanatlara şahid olduq. Lakin rəsmi Bakı qətiyyət, iradə nümayiş etdirərək bu hədələri çox ağıllı və adekvat şəkildə dəf etməyə müəssər oldu.

Çox keçmədi ki, İran höküməti bu təhdidlərin heç bir effekt verməyəcəyini başa düşdü. Tehran əksinə bu cür etməklə İrandakı daxili gərginliyi pik həddə çatdırmaqla yanaşı, Azərbaycanla diplomatik əlaqələri ciddi şəkildə zədələyəcəyini anlayaraq Bakının təbliğ etdiyi qonşuluq münasibətlərindən başqa seçimin olmadığını qəbul etdi.

İki dövlət başçılarının Ankarada bir araya gələrək səsləndirdikləri bəyanatlar, ölkələrin diplomatik nümayəndələrinin o vaxtdan vaxtaşırı qarşılıqlı səfərlər etməsi, səsləndirilən bəyanatlar belə təəsürat yaratdı ki, İran bundan sonra hələ uzun müddət Azərbaycanla münasibətləri korlamaq istəməz. Amma təəssüf ki, səndemə qarşı tərəf də rəsmi Bakı kimi düşünmür.

Son günlər şahidi oluruq ki, İran agenturası yenidən fəallaşıb. Hədəfləri yenə müstəqil Azərbaycan və qardaş Türkiyə olduğu isə bəsbəllidir.

Vətən Müharibəsində möhtəşəm Zəfər təkcə Ermənistanı deyil, digər ölkələrin, o cümlədən cənub qonşumuz İranın da yuxusunu qaçırdığı açıq-aşkar ortada idi. Müharibəyə qədər də Azərbaycanı haqq işində dəstəkləməyən, gözünün qarşısında erməni işğalına səsini çıxarmayan İran müharibədən sonrakı davranışları ilə yenidən təəssüf doğurmağa başlayıb.

Bu günlərdə bir qrup şəxs Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyi qarşısında aksiya keçirərək Azərbaycan əleyhinə xeyli şüarlar səsləndirməklə növbəti dəfə ölkəmiz əleyhinə əsassız ittihamlar irəli sürüblər. Lakin rəsmi Bakı çox yaxşı bilir ki, səfirliyin qarşısında olan aksiyaların sifarişçisi kimdir və bu aksiyalar kimlər tərəfindən təşkil olunur.

Azərbaycan torpaqlarının ermənilər tərəfindən işğal dövründə də ermənilərin evlərin, tarixi, mədəni, dini abidələrimizin dağıdılması, məhv edilməsi, materialların İrana daşınması, irsimizin saxtalaşdırılması kimi cinayət əməllərinə gözyummaqları azmış kimi, onlara bu məsələdə yardım etməkləri ilə bağlı bir çox faktların olduğunu unudan İran tərəfi növbəti dəfə "din qardaşı" dediyi Azərbaycanın daxilində qarışıqlığa, xaosa maraqlı olduğunu gizlədə bilmir.

Əslində isə bu məsələdə İranın Azərbaycana qərəzli, ikili oyunu, qeyri-səmimiliyi qədər, Ermənistan sevgisi də olduqca önəmli "pay"a sahibdir. İran-Ermənistan dostluğunu nümayiş etdirən, bu dostluğun iç üzünün açan əsas məqamlardan biri kimi iki ölkənin rəsmilərin görüşlərinə diqqət yetirmək kifayətdir. Belə ki, hər belə görüş zamanı iki dövlət rəsmilərinin bir-birlərinin ünvanına pərəstiş dolu bəyanatları, səmimiyyətləri diqqətdən yayına bilməz.

Belə görüşlərdən biri ötən gün gerçəkləşib. Belə ki, İran prezidenti İbrahim Rəisi bu gün Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyanla görüşüb. Rəisi görüş zamanı bildirib ki, "Bütün dostlarımız üçün çətin günlərdə dostuq. Sevincli günlərdə hamı hamıya yaxın ola bilər, amma əsl dostluq çətin anlarda özünü göstərir".

Bəli, Rəisi burada Azərbaycanın "din qardaşı", "müsəlman" kimi düşünməkdən çox Ermənistanın əsl dostu kimi davrandı. Çünkü bəllidir ki, Ermənistan daxilində Brüssel görüşlərindən sonra Azərbaycanla sülh və sərhədlərin delimitasiyası məsələsi ilə bağlı gərginlik və xaos vəziyyət səngimək bilmir. Bir növ İran dövlət başçısı bu bəyanatı ilə rəsmi İrəvana dəstəkdən çox etiraz edənlərin narazılıqlarına haqq qazandırmış oldu.

Qərbin İranla nüvə sazişi imzalaması ehtimalının azalmasının Cənubi Qafqaza mənfi təsirləri olacağı öncədən bəlli idi desəm yanılmaram. İrandan fərqli olaraq Azərbaycan isə həm İranla, həm də İsraillə əməkdaşlığı genişləndirmək niyyətindədir. İsrail Azərbaycan-İran münasibətlərinə qarışmır. İranda isə Azərbaycanın İsraillə artan əməkdaşlığından narazı olanlar var və onlar bu narazılıqlarını daima səsləndirirlər.

Xüsusən də İranda təşkil olunan aksiyalarda ənənəvi olaraq Azərbaycanı İsraillə əməkdaşlıqda günahlandırır, Bakını sionizmə dəstək verməkdə qınayırlar. Aksiya keçirənlərin, əsas da onu təşkil edənlərin Azərbaycana hansı ölkə ilə əməkdaşlıq etməyin yollarını göstərmək niyyəti onların sağlam düşünmək qabiliyyətini itirdiyi qənaətini ortaya qoyur. İranın bəzi rəsmi şəxsləri anlamaq istəmirlər ki, Azərbaycan müstəqil dövlətdir və hansı ölkə ilə əməkdaşlıq etmək yolunu da özü seçir.

İranda bəziləri Azərbaycan-İsrail əməkdaşlığını yanlış olaraq İran əleyhinə siyasət kimi qiymətləndirmələri çox absurddur. Halbuki rəsmi Bakı dəfələrlə bildirib ki, heç bir ölkənin Azərbaycan ərazisindən İrana qarşı istifadə etməsinə imkan verməyəcək. Bu, Azərbaycanın təhlükəsizlik maraqlarına cavab vermir.

Heç kimə sirr deyil ki, İranın fəaliyyəti nəticəsində Livan qeyri-stabil dövlətə çevrilib. Təəssüf ki, həmin yanaşmanın hazırda Azərbaycana sirayət etdiriliməsi, "Hezbollah" kimi hərbi-siyasi qüvvənin yetişdirilməsi cəhdləri müşahidə edilir. Tale Bağırzadə kimi İran agentlərinin qəhrəmanlaşdırılması, tərəfdarlarının yetişdirilməsi bu siyasətin tərkib hissəsidir.

Lakin Tale Bağırzadənin taleyindən narahat olan İran dini-siyasi xadimləri İranda olan azərbaycanlıların acınacaqlı vəziyyəti, həbslərə məruz qalması barədə nəyinki bir kəlmə də olsun danışmırlar, heç belə bir şeylərin baş verdiyini də etiraf etmək istəmirlər.

Hər halda Tale Bağırzadəni (Haci Tale) bir çoxları tanıyır. Bu şəxsin birbaşa "iran agenti" olduğuna şək-şübhəm yoxdur. Onsuz bunu sübut edən onlarla faktlar da mövcuddur. Burada ən maraqlı məqam müxalifətin birdən-birə bu işin içindən çıxaraq, ona dəstək çıxmasıdır. Axı baqqa vaxt "Elçibəyi təbliğ edib ,onun davamçısıyıq" deyirler, amma indi Elçibəyə düşmənçilik edən fars rejimini, onun agenturasını dəstəkləyirlər.

Amma istər İran, istərsə də onlarla eyni plan üzərində işləyən daxildəki xainlər anlamalıdır ki, indi nə Azərbaycan xalqı, nə də dövləti əvvəlki tək səbrli deyil. 44 günlük müharibə bunun ən bariz nümunəsidir. Tehran birdəfəlik anlasın ki, Azərbaycan İranın "şimal vilayəti" deyil. Bu mənada kimsə xam xəyallara qapılmasın. Bu ölkədə İran təəssübkeşliyi çəkən heç bir "siyasi" qüvvə hakimiyyətə ciddi alternativ ola bilməz.