Həyat enerjisini artıran musiqi alətləri
Saz
Sazda ifa edilən musiqi sinir sistemini tonuslaşdırır, insanı gümrah edir, əhvali-ruhiyyəni təmkinləşdirir, mübariz ruh yaradır. Melanxoliyada və ruh düşkünlüyündə faydalıdır və bəd fikirləri insandan uzaqlaşdırır.
Orta əsr müəllifləri musiqinin düzgün qavranması üçün saz və tara (xüsusilə yüksəkdən çalınan yox, incə melodiyala-ra) qulaq asmağı məsləhət bilirdilər.
Yusif ibn Məhəmməd “Tibbe-Yusifi” (1511-ci il) əsərin-də qeyd edir: “Eşitmə orqanı üçün məşq - ürəyəyatımlı musiqiyə qulaq asmaqdır, istəyir bu tez, yavaş və ya qarışıq ifa edilən musiqi olsun”.
Saz – Azərbaycanın qədim milli alətidir və ona bənzər alətlər, başqa türk xalqları arasında da geniş yayılmışdır.
Zurna
Əsasən Qafqaz xalqları arasında qədimdən tanınan, hamını oynatmaq gücünə malik olan bu musiqi alətini tanımayan yoxdur. Açıq mənbələrin yazdığına görə, Mingəçevirdə yaşı üç min il olan, dörd ədəd zurna musiqi aləti tapılmışdır. Zurna insanda mübariz ruh yaradar, bəzən isə təcavüzkarlıq və cəngavərlik hisslərini oyadır. Zurnanın səsi ruh düşkünlüyünü, laqeydliyi aradan qaldırır, qan təzyiqini tənzimləyir.
Əgər ney (düdük) səsinə qulaq asan insan xeyirxah düşüncəyə dalırsa, zurna, əksinə, onu tez və qətiyyətli hərəkətə çağırır. Yuxusuz və əsəb xəstəliyinə düçar olmuş insanlara uzun müddət zurnaya qulaq asmaq məsləhət deyil. Zurnanın yüksək səsi həddindən artıq həyəcanlı insanları son təxərrüş vəziyyətinə gətirib çıxara bilər.
Nağara
Bu alət insanlara qəm-qüssəyə, əqli və fiziki yorğunluğa, aşağı qan təzyiqinə qarşı mübarizə aparmağa kömək edir. Hesab olunur ki, o, bəzi dərman bitkilərini əvəz edir və mixək kimi insan orqanizmini tonuslaşdırır. Nağaranın gurultulu və amiranə ritmi insanın əhvalını özünə tabe edir. O, emosionallığı və nikbinliyi artırır, şübhə və tərəddüdləri, düşüncələrdəki nizamsızlığı aradan qaldırır, ona qulaq asanı daha da gümrah edir, onu əsəbiləşdirmir və yormur. Nağaranın səsi orqanizmə müəyyən bir ritm verir. Bəzən bizə elə gəlir ki, bədənimizin bütün enerjisi bu alətin taktları ilə birgə döyünür. Nəticədə, nəinki əhvali-ruhiyyə, hətta daxili orqanların fəaliyyəti nizama düşür.
Azərbaycanın qədim musiqi aləti olan nağara, orta əsr eposu “Kitabi-Dədə Qorqud”da təsvir olunmuşdur.
Əslində isə zərb alətlərimizin tarixi daha da qədimdir. Artıq 2600 ildir ki, balaca nağaraya bənzər alətlər qədim Misir sərdabələrinin divarlarını bəzəyir.