Xalq arasında boyun kirənclənməsi (duzlaşması) kimi tanınan patalogiya tibbi olaraq osteoxondroz adlandırılır. Onurğanın boyun şöbəsinin hərəkət seqmenti fəqərə arası disk, faset və unkovertebral adlandırılan oynaqlardan təşkil olunmuşdur. Boyun fəqərələrinin degenerasiyası fəqərəarası diskdən başlayır və bu digər qonşu oynaqlarda ikincili dəyişikliklərə səbəb olur. Degenerasiyaya bir cavab olaraq vücud bu elementləri daha dayanıqlı olan maddələrlə dəyişdirməyə başlayır. Bu bir növ əlinizlə kobud, uzun müddətli iş gördükdən sonra ovuc içindəki dərinin qalınlaşmasına bənzər bir haldır. Fəqərə sütunundakı degenerasiya müddəti spondilyoz olaraq adlandırılır. Servikal spondilyoz adətən orta yaşlı insanlarda rast gəlinir. Ancaq müasir dövrdə bu patalogiya cavanlaşan xəstəliklər arasında yer almaqdadır. Belə ki artıq gənclərdə də bu xəstəliklərə tez-tez rast gəlinir. Bu xəstəlik proqressiv onurğa beyni və sinir kökü sıxılmasının ən yayılmış səbəbidir. Spondilolitik müddətdə boyun hərəkətlərində məhdudiyyət, ağrı və ya nevroloji defisitlər (radikulopatiya və ya miyelopatiya) yaranır.
Osteoxondroz zamanı:
-Disklər arası məsafənin azalmasına
-Disklərin elastikliyinin azalmasına
-Disklərin yuxarıdakı səbəblərlə əlaqədar sürüşərək ətrafındakı sinir və damarlara təzyiq etməsi müşahidə olunur.
Disklərin degenerasiyasi zamanı əvvəlcə fibroz həlqədə çatışmamazlıqlar yaranır deyə, pulpoz nüvə öz konfiqurasiyasini dəyişərək sürüşüb qabarıqlaşır ki, buna protruziya deyilir. Protruziya da öz növbəsində yaxınlıqdan keçən sinir və damarlar təzyiq edərək müxtəlif kliniki əlamətlər verir. Protruziyalar vaxtında müalicə olunmadıqda isə fibroz həlqənin tamlığının pozulmağı davam edir ki, bu zaman pulpoz nüvə həmin defektdən sürüşərək və ya qopub ayrılaraq disk yırtığını formalaşdırmış olur.
Yaşlanma, günlük həyatın stressləri, boyun hərəkətləri və pozisiyaları, makro- və mikrotravmalar və psixoloji gərginliklər bu patalogiyanın yaranmasına səbəb olur. Uşaqlıq çağında keçirilən infeksiyalar və immun sistemindəki çatışmamazlıqlar da disk degenerasiyasını (kirəclənməsi) yaradan faktorlar ola arasındadır.
Boyun osteoxondrozunun (kirəclənməsinin) əlamətləri nələrdir?
Əlamətlər adətən özünü 18 yaşından etibarən göstərəbilir və simptomların biruzə vermə ehtimalı yaş artdıqca daha çox artar. 50 yaşından sonra bir xeyli dərəcədə ciddi simptomlar meydana gəlir. Başlıca əlamətləri:
-boyun ağrısı
-baş ağrısı
-qol ağrısı
-əllərdə uyuşma- keylik
-əzələ spazmı
-hissiyat və hərəkət məhdudluğudur.
Ağrı boyundan başa da yayılabilir. Spondilyoza bağlı səhər tutqunluğu qısa müddətlidir. Əksər hallarda səhər tutuqluğu bir neçə dəqiqədə keçib gedir. Sinir kökü sıxılması olduğu zaman qola yayılan ağrı, uyuşma, qarəşqa gəzmə hissiyyatı, soyuq və ya isti hissiyyatı, iynələnmə olur. Onurğa beyni sıxılması olarsa yürümə çətinliyi yaranır. Boyundan beyinə geden damarların sıxılması nəticəsində damarlarda daralma baş verir ki bu da özünü baş hərlənmə, qulaqlarda səs- küy, bulanıq görmə, baş ağrısıyla biruzə verir.
Müalicədə ilk növbədə korset və fizioterepevtik vasitələrdən istifadə olunur.