Dedun\Dedven – Osirin\Azər tanrısının oğlu hesab edilir.
Büxur, müqəddəs tüstü tanrısıdır. Dedun; Osirisin göylərə yüksəlməsi üçün nərdivanı tutan tanrı idi. Dədə bizdə; ulu baba, nəsil, əcdad deməkdir. Qədim Ruslarda “Ded”, Latışlarda “Deds”, Ukrainlərdə “Did”, Çexlərdə “Ded”, Polyaklarda “Dziad”əcdad, əcdadların “ruhu”mənasındadır . Litvalılarda “Didis” “böyük \ əzəmətli”, Gürcülərdə “didi”böyük deməkdir . Ulu baba \ Böyük baba ; Belarus d . “Dzed”, bolqar d. “Dyado”, Bosna, Xorvat d. “Deda”, Makedon d. “Dedo”, Polyak d. “Dziadek”,Rus d . “Ded\Deduşka”, Serb d. “Deda”, Slovak d. “Dedko”, Sloven d .”Dedek”, Çex d . “Dedecek” deyilir. Demək Osirin oğlu “Dedun\Dedven”kult olub. Qazax rayonunda “Didvan göl “ var idi . İndi adı dəyişdirilib “Didəban” olub . Bəlkə “Didvan göl”Dədələr kultunun şərəfinə elə adlandırılıbmış? Seyidlərin dediyi: “Cəddim sənə kömək olsun və ya cəddim sənə qənim olsun”deyimindəki “cədd“ sözü də əcdadla bağlıdır. Cədd sözü ilə “Ded\ Deda\Dədə”sözü bir - biri ilə əlaqəli sözlərdir . Cədd\Cedd\Jedd – Osir\Azər tanrısının onurğa sütunu hesab edilirdi . Cedd; Qədim Misirdə məhsulun , məhsuldarlığın simvolu , həm də kult idi . Cedd ilk dəfə yaradıcı tanrı Pta\Ptahın, Ptahın Sokara təcəssümündən sonra Sokarın , Yeni çarlıqdan sonra isə Osirin\ Azərin qələbəsinin, ölməzliyinin atributudur . Cedd\Cədd Tanrılar nəslinə , Tanrıların əcdadlarına mənsubdur . Cedd ilə yanaşı Qədim Misir tanrılarının hamsının əlində təsvir edilmiş , açar formalı “Anx”da var. Açara bir ərazilərimizdə “Anaxtar”deyilməsi də məlumdur . Anaxtar formalı “Anx” bəlkə elə Tanrılarının sirrlərinin açarıdır. Qədim Misir Tanrılarının Osirdən\Azərdən sonuncu fironlara qədər əsas simvolarında biri də “Asa”və ”Qamçı”dır.Asa; İsa peyğəmbərin əlində bir çox tablolarda təsvir edilib . Bu gün “Asa” Episkop və monarxların simvoludur , polislərin belə əlində hakimiyyət rəmzi olmuş Asa\Skipetr , Çomax , Dəyənək simvollarından yadigar olan polis çubuğu var. Cedd və Anx ilə yanaşı bir də Uas adlanan , tanrıların və fironların hər zaman əlində təsvir edilmiş hakimiyyət rəmzi vardır . “Uas”; əldə tutulan hissəsi “T”ni xatırladan tanıdığımız “Asadır” . Uas həm də Misir heroqlifidir ki , onun yazılması bir başa “Hakimiyyət”sözünü əvəz edir . Uas\ Uasa\As\Asa ; Azər Tanrısının və fironların hakimiyyət rəmzi! Kolani.az » Manset » Dədə kultu - Firəngiz Rüstəmova yazır