Kəramət! Kəramət; Ərənlərə, Ərmişlərə, Övliya və Peyğəmbərlərə verilmiş qeyri-adi bacarıq, qabiliyyətdir. Yəni möcüzə göstərmək bacarığıdır. Bu bacarıq, qabiliyyət və Kəramətlərdən bir qisminin adını Pertev Nail Boratav verib. Bir və ya bir neçə adamı təhlükədən qurtarmaq, məsumlara yardım etmək, heyvanlarla danışa bilmək qabiliyyəti, cansız varlıqları özünə tabe etmək, başqa bir varlığa çevrilmək, bir maddəni başqa bir maddəyə çevirmək, eyni anda bir neçə yerdə ola bilmək, uzaqdakı hadisələri görmək, o biri dünyadan olanları izləyə bilmək və təsvir etmək, ölülərlə xəbərləşmək, Peyğəmbərlərlə görüşmək, ölümdən sonra vücudunu qorumaq bacarığı, öz ölümünü belə əvvəlcədən xəbər vermək qabiliyyətidir. Kəramət göstərmək bacarığı əski türk şamanlarına aid xüsusiyyətlər ilə eynidir. Kam/Qam, yəni ruhlarla insanlar arasında əlaqə yaradanlardır. Qam/Kam, Şamanlar nəinki dünyasını dəyişmişlərlə, qayanın, metalın ruhu ilə də əlaqə yarada bilirdilər. Qam/Kam; Bu söz bəzi xalqlarda günəş yaddaşlıdır. ”Kam/Kham”Angloroman, “Camc” Qədim Finikiya, “Kamui/Kamai/Kame/ Kamana”Amerikanın yerli əhalisinin, yəni qızıldərililərin dilində günəş deməkdir. Nə üçün Şa/Sa sözü; Şam, Şölə, Şüa, Ziya, İşıq, İşartı kimi; işıq salmaq, işıq saçmaq mənalı sözlərdə, Şamaş; Akkadlarda günəş tanrısı, İştar; Venera planetini təmsil edən, sevgi və bərəkət tanrıçası kimi mifoloji personajlar da günəşlə, işıqla bağlıdır, amma Şaman sözündə isə: ”Şaman sözünün mənası ruhlara, magiyaya inanan xalqlarda (əsasən şimal xalqlarında) sehrbaz, ovsunçu, cadugər deməkdir. Şamanlar oxumaqla, dəf çalıb-oxumaqla özlərini cuşa gətirərək, guya ruhlarla münasibətə girərək, adamların xəstəliklərini sağaltdıqlarını, onlara uğurlu ov təmin etdiklərinə və s.-yə inandılar”; (Azərbaycan dilində Vikipediyadan) cadugərliklə bağlıdır? Şaman sözü də günəşlə bağlı, günəş yaddaşlı söz ola bilər. Ərəb dilinin dialektlərində “Sems”; Maqrib, “Sams”; Masri, Yəmən, “Samis”; Sudan, Libiya dilində, “Simsa”; Soret, “Simse”; Yeni Aramey dilində, “Şəms”; Fars dilində, “Şemeş/Şemen”; İvrit dilində günəş deməkdir. Şu ; Qədim Misirdə günəş işıqları, şüaları tanrısı idi. Məlumdur ki, “Günəşin Qış Duruşu”zamanı Qədim Türklərdə Şaman adlanan adamlar; günəşi çağırarlarmış, mahnılar oxuyub, magik rituallar edərmişlər. Məqsəd qara qüvvələri qovaraq, günəşin doğmasına yardım etmək olub. Əslində Slavyanlarda“Kolyada/Koldun/Kolokol” adlanan sözlər; “Şaman, Şamaş, Şəms, Şam” sözləri kimi eyni kökdən gəlir. Qədim Slavyanlarda Koldunlar “Günəşin Qış Duruşu”zamanı eyni magik ritualları edərək günəşi çağırırmışlar. “Slavyan Çarı” kitabında; Xristin qədim adlarından biri Kolyadadır. Koldun sözü xristianlarda XIII-XVI əsrdən sonra mənfi, xoşagəlməz məna kəsb etməyə başladı. Keşişlər; o dövrə qədər “Kolyadov/Koldun” adlanarmış. Skitlərin/Saqaların əfsanələrinə görə ilk insan Targitayın üç oğlundan biri Günəşi təmsil edən Çar Kolaksay olub və belə nəticəyə gəlmək olar ki, “Kolyada” adlanan günəşin, Xristin adı elə Kolaksaydan başlayıb. Soybabası sayılan Heraklın da üç oğlu olub: Aqathirs, Gelon və Skit. Yəni Gelonun da adında Gel/Kol söz kökü saxlanılır. Vikipedik mənbələrə görə: “Herodot yazdığı saqaların (skitlərin) soykökü miflərindən birini Qara dənizin quzey sahillərində yunan kaloniyalarından toplamış, o birini isə saqaların özündən eşitmişdi. Birinci mifdə saqaların soybabası Herakl, ikinci mifdə isə Targitaydır.“ Demək; qədimdə günəşi çağıran Şamanlar; xüsusi kəraməti, magiyası olanlar olub. Şaman; Günəşi çağıran, günəşi qarşılayan insan! Bu gün də; Qafqazdan, məhz Azərbaycandan doğan günəşlə bağlı rayon adlarımız var. Məsələn: Şamaxı, Samux, Şuşa, Şəki, Şərur, Şəmkir...
“Hor sivilizasiyası və onun günümüzdə izləri” kitabından. F. Rüstəmova