Cərrah-onkoloq Günay Əhmədovanın yazısını təqdim edirik

Müqəddəs Ramazan ayını yaşayırıq. Bütün müsəlman aləmində olduğu kimi, Azərbaycanda da orucluq başlayıb və insanlar oruc tuturlar. Bəs, kimlər oruc tuta bilməz? Onkoloji xəstələr oruc tuta bilərmi?

Bu yazımızdan məqsəd hər Ramazanda aktual olan həmin suallara aydınlıq gətirməkdir.

Dini məqsədlə, yaxud orqanizmi toksik maddələrdən təmizləmək üçün (detoks) bir gündən başlayaraq bir aya qədər müddətdə günün müəyyən vaxtlarında heç nə yeyib-içməmək insanlığa məlum olan köhnə ayindir. Müxtəlif zamanlarda və müxtəlif yerlərdə elə bu fikirdən yola çıxaraq, onkoloji xəstəlikləri ac qalmaq yolu ilə müalicə etmək fikrinə düşənlər də olub. Son dərəcə amansız və qəliz xəstəlik olan xərçəngin qarşısını almaq, bu yolla onu müalicə etmək isə müşkül məsələdir. Çünki orqanizmi qida maddələrindən məhrum etməklə xərçəng hüceyrələrinin qidalanmasının və inkişafının qarşını almaq təcrübəsi indiyə qədər özünü doğrultmayıb.

Əlbəttə, məsələnin mənəvi tərəfi də var. Xəstənin inamını artırmaqla düçar olduğu xəstəliyə və o xəstəliyin yaratdığı problemlərə qarşı mübarizə əzmini də artırmaq olur. Amma müasir tibbdə xərçəngin müalicəsinə uzunmüddətli aclığın köməyini isbatlayan dəlil hələ ki əlimizdə yoxdur. Çünki xərçəng hüceyrəsi özünə lazım olan maddələri orqanizmdən təmin etməyi bacarır və bu, həmin xəstəni daha da zəiflədir. Hətta aclıq və susuzluq əsnasında orqanizmdə meydana gələn bəzi dəyişikliklər xərçəng xəstəsinə ciddi təhlükə yarada bilər. Bir sözlə, ciddi xəstəliyi olanların, xüsusilə xərçəng xəstələrinin müalicə aldıqları dövrdə zəifləmiş orqanizmlərini orucla daha da zəiflətməsi düzgün yanaşma deyil.

Oruc tutarkən qidalanma və yuxu rejimində baş verən dəyişikliklərlə əlaqədar orqanizmin balansı pozulur. Buna tibbdə homeostaz deyilir. Ona görə də yenicə cərrahiyə əməliyyatı olunmuş, aktiv kimyəvi dərman müalicəsi (kimyaterapiya) alan, yaxud şüa müalicəsi (radioterapiya) qəbul edən xəstələrə oruc tutmaq tövsiyə edilmir! Çünki həmin müalicələrin təsirindən xəstədə ürəkbulanma, qusma, halsızlıq, iştahsızlıq, ağrı, ishal, yaxud qəbzlik kimi hallar meydana gəlir. Nəticədə xəstənin kalori qəbulunda azalma baş verir. Bütün bunlarla yanaşı üstəlik də oruc tutanda xəstə lap zəifləyir, müqavimət qabiliyyəti azalır.