Soya yağı tərkibində bioloji aktiv maddələrin miqdarının çox olmasına görə bitki yağları içərisində birinci yerdə durur. O orqanizm tərəfindən tez sorulan yağlardan deyil. İlk dəfə soya toxumlarından 6000 il əvvəl Çində istifadə edilmişdir. Soya toxumlarının faydaları barədə həmin dövrdə çinlilərin məlumatı olub. Sonra bu bitki Koreyada yetişdirilməyə başlanmışdır.
Soya bitkisi Avropa ölkələrinə ilk dəfə XX əsrdə daxil olmuş və yetişdirilməyə başlanmışdır. Ondan İngiltərədə dietik çörəklər hazırlanmış və tərkibindəkilərə görə çox sevilmişdir. Soya yağından ən çox Asiya ölkələrinin, Sakit və Hind okeanətrafı ölkələrin mətbəxtində istifadə edilir. Soya yağı açıq sarı rəngdə və kəskin qoxuya malik olur. Qida sənayesində bu yağın yanlız rafinəedilmiş şəkildə olanından istifadə edilir. Satiş məqsədilə onu rafinə etdikdə və ətirləndirdikdə rəngini dəyişib çəhrayı rəngdə olur.
Necə seçməli?
Mütəxəssislər ət və tərəvəzlərin qızardılması üçün açıq sarı rəngdə və rafinəedilmiş soya yağından istifadə etməyi məsləhət bilir. Marketlərdən alan zaman kiçik şüşə qablaşdırmada olan soya yağını almaq məsləhət görülür. Şüşənin qapağı açıldıqdan sonra onu uzun müddət saxladıqdda dadı və tərkibi dəyişilir.
Qida sənayesində tətbiqi
Qida sənayesində soya yağının rafinəedilmiş və rafinəedilməmiş növlərindən istifadə edilir.
* Soyuq üsulla sıxışmış soya yağını hər gün acqarına 2-4 qaşıq yemək orqanizm üçün çox faydlıdır.
* Rafinəedilməmiş soya yağından salatların hazırlanması zamanı istifadə edilir.
* Rafinəedilməmiş soya yağını dəfələrlə qaynatmaq olmaz. Bu zaman onun tərkibində kanserogen maddələr əmələ gəlir.
Soya yağının faydalı tərkibi
Soya yağının tərkibində qeyri-adi faydalı maddələr var. Onun tərkibi linolen, stearin, palmit, və olein yağları ilə zəngindir.
Soya yağının tərkibində dəmir, sink, E, A və K vitaminləri, fitonsidlərlə zəngindir. Bu maddələr orqanizmin cavanlaşmasına səbəb olur. Soya yağının tərkibində olan E vitamini hamiləliyin normal, doğulacaq uşağın isə sağlam olması üçün yetərincə çoxdur. Soya yağından istifadə etmək orqanimi stresslərdən, böyrək patologiyalarından və ürək-damar xəstəliklərindən qoruyur.
100 qram soya yağının tərkibində 114 mq tokoferol və çoxlu miqdarda minerallar var.
Faydalı və müalicəvi xüsusiyyətləri
Soya yağının tərkibi vitamin və mikroelementlərlə zəngindir. Onun tərkibində olan xolin, palmit, stearin, və linolen yağ turşuları qara ciyərin və ürəyin fəaliyyətinin yaxşılaşdırır. Bu bitki tərkibli yağ beynin işini yaxşılaşdırır, qanda xolesterinin miqdarını aşağı salır, klişilərdə cinci aktivliyin artmasına səbəb olur. Soya yağından istifadə eləmək immunitetin artmasına səbəb olur, maddələr mübadiləsini normallaşdırır. Tibb mütəxəssisləri hər gün 1-2 qaşıq soya yağı yeməyi məsləhət bilir. 80000 adam üzərində aparılan araşdırma hər gün soya yağı yeyənlərdə digərlərinə nisbətən 6 dəfə az infarkt riski olduğunu sübut etmişdir.
Kosmetologiyada istifadəsi
Soya yağı ilə dərini silmək onun qocalmasının qarşısını alır. Onun tərkibində olan lisitin dərinin ölü toxumalardan xilas olmasına və yeni dəri toxumasının əmələ gəlməsinə səbəb olur. Soya yağı dərinin müdafiə qüvvəsinin artmasına səbəb olur. Bu yağı quru və normal dəriyə tətbiq etmək lazımdır. Yağlı dəriyə soya yağı sürtəmk məsləhət görülmür. Soya yağı dəriyə qulluq edir, onu qidalandırır, dəri problemlərini aradan qaldırır, onun rəngini durulaşdırır, təravətləndirir, parıldamasına səbəb olur. Soya yağı sürtmək dərini tonuslanmasına, yorğunluğunun aradan qalxmasına, cavanlaşmasına səbəb olur. Davamlı olaraq soya yağı ilə dərini silməklə onun qidalanmasına və təzə qalmasına nail olmaq olur.
Yatmazdan əvvəl əllərə krem əvəzinə soya yağı sürtdükdə dəri yumşalır. Davamlı olaraq dərini soya yağı ilə silmək onun elastikləşməsinə, yumşalmasına, parıldamasına səbəb olur.
Soya yağının zərərli xüsusiyyətləri
Soya bitkisinə və onun tərkibində olan zülallara qarşı allergiyası olanlara soya yağından istifadə etmək məsləhət görülmür.
Hamiləlik və uşaqəmizdirmə dövründə soya yağından istifadə etmək istədikdə həkimlə məsləhətləşmək tövsiyə edilir. Uzun müddət soya yağından istifadə etmək estrogen izoflavonların artmasına səbəb ola bilir. Miqren tutmaları və ciddi beyin xəstəlikləri zamanı soya yağından istifadə etmək məsləhət görülümür.