Hər il yüz milyonlarla insan su vasitəsi ilə yolxucu xəstəliklərə tutulur.

“Medicina” xəbər verir ki, su ilə ötürülən xəstəliklər, çirklənmiş su vasitəsilə orqanizmə daxil olan virus və bakteriya kimi mikroskopik orqanizmlərin yaratdığı xəstəliklərdir.

Dünyada ən çox yayılmış su yoluxucu xəstəliklər arasında diareyadır. Son tədqiqatlar göstərir ki, ishal beş yaşdan kiçik uşaqlarda ölümə səbəb olur.
Vəba adətən fövqəladə hallarda və ya yoxsulluqdan pis sanitar şəraitdə baş verir. Xəstəlik çirklənmiş su ilə yayılır, şiddətli susuzluğa və ishala səbəb olur.

Hepatit A - çirklənmiş qida və suyun istifadəsi ilə bədənə daxil olan qaraciyər infeksiyasıdır. Əsas ötürülmə yolları nəcis-oral, yəni şəxsi gigiyenaya laqeyd yanaşma, təmizlənməmiş su və ya qida qəbulu çirklənmiş su hövzələrində çimmək və ya çirklənmiş su hövzəsindən gələn su ilə tərəvəz və meyvələri yuyarkən, tez-tez yayda çimərliklərdə müşahidə edilə bilər.

Lyamblioz çirklənmiş su ilə yayılan, ən çox gölməçələrdə və dərələrdə yayılan bir xəstəlikdir, lakin şəhər su təchizatı, üzgüçülük hovuzları və s. ilə də keçir. Xəstəlik parazit tərəfindən törədilir və müalicə edilmədikdə xroniki hala gələ bilər.

Dizenteriya bağırsaq infeksiyası, insanın yoğun bağırsağına təsir edən və şiddətli ishal (gündə 20 dəfəyə qədər), həmçinin nəcisdə qan və ya selik ilə xarakterizə olunan xəstəlikdir. Çirklənmiş qida və su ilə yayılır. Dizenteriya əllərinizi həmişə yumaq üçün vacib bir səbəbdir, çünki xəstəlik pis gigiyena səbəbindən yayılır. İnfeksiyanın yeganə mənbəyi yoluxmuş şəxsin nəcisidir. Milçəklər də bakteriyaların daşıyıcısıdır, ona görə də yayda ayıqlıq və profilaktika xüsusilə lazımdır.

Eşerihosis bağırsaq çöpü - müxtəlif ştamlara malik bakteriyadır ki, bu da fürsətçi patogendir. Bakteriyaların təhlükəli ştammları insanların və mal-qaranın yaşadığı dünyanın hər yerində çirklənmiş su hövzələrində tapılır. Bu təhlükəli ştammların simptomları dizenteriya və digər su yoluxucu xəstəliklərin əlamətlərinə bənzəyir. Bağırsaq çöpü hücumlarının əksəriyyəti bir həftə ərzində həll olunur, lakin yaşlı insanlar və kiçik uşaqlarda həyati təhlükəsi olan simptomlar inkişaf etdirmə ehtimalı daha yüksəkdir. Bakteriya yüksək temperatura davamlı deyil və qaynadılan zaman ölür.

Salmonella infeksiyası hallarının çoxu nəcislə çirklənmiş və tərkibində bakteriya olan qida və ya suyun istifadəsi ilə əlaqədardır. Yetərincə işlənməmiş ət, yumurta məhsulları, meyvə və tərəvəzlər də xəstəliyin mənbəyi ola bilər.
Böyüklərə nisbətən uşaqlar, hamilə qadınlar, yaşlılar və zəifləmiş immun sistemi olan insanlar daha çox ağır xəstəlik və susuzlaşma riski altındadırlar. Bakteriyalar uzun müddət xarici mühitdə (torpaq, süd, su, ət) yaşayır, sonra yay və payız aylarında profilaktik tədbirlərə əməl edilmədikdə yoluxma riski yüksəlir.

Tif qızdırması sənayeləşmiş ölkələrdə nadir olsa da, ölkələrin son dərəcə yoxsul bölgələrində və təhlükəli epidemioloji vəziyyətə malik yerlərdə olur. Hər il dünyada 20 milyona qədər insanın bu xəstəlikdən əziyyət çəkdiyi təxmin edilir.

Çirklənmiş qida, təhlükəli su və pis sanitar şərait vasitəsilə yayılır və yüksək yoluxucudur. Xəstəliyin törədicisi aşağı temperatura dözə bilən, lakin qaynadıqda ölən, suda və heyvan mənşəli məhsullarda, tərəvəz və meyvələrdə özünü yaxşı hiss edən bakteriyadır. Milçəklər və tarakanlar da mexaniki daşıyıcılardır.

Günay Quluzadə