İsrailin Qəzza zolağında əməliyyatlara aktiv şəkildə davam etdiyi və nəticədə ərazinin 77 faizinə nəzarəti ələ aldığı açıqlanıb.
Anklav hökumətinin bəyanatlarına əsasən, ələ keçirilən ərazilər İsrail ordusunun xüsusi diqqətində saxlanılır. İnsanların məcburi köçürülməsi nəticəsində əhalinin evlərini tərk etdikləri bildirilir. Hökumət bölgədə yaşananlara görə, İsraillə yanaşı ABŞ, Fransa və Almaniyanın da məsuliyyət daşıdığını qeyd edib.
Təl-Əviv tərəfi isə əməliyyatların bundan sonra da HƏMAS tamamilə məhv olunana kimi davam edəcəyini vurğulayıb.
Globalinfo.az-a danışan Yaxın Şərq üzrə ekspert Vüqar Zifəroğlu deyib ki, İsrail tərəfinin Qəzza ilə bağlı sərgilədiyi mövqe və hər hansı ilhaq əməliyyatlarının keçirilməsi, regionda və beynəlxalq aləmdə böyük rezonansa səbəb ola biləcək ciddi bir dönüş nöqtəsini işarə edir.
“Məsələ çoxşaxəlidir və nəticələrin həm regional, həm də qlobal miqyasda təsirli olması mümkündür. Əgər İsrailin əməliyyatları həqiqətən də ilhaq məqsədi daşıyırsa, bu, bir sıra hədəfləri özündə ehtiva edə bilər. İlk növbədə vurğulanmalı məqam odur ki, Qəzza zolağının tam nəzarət altına alınması, yəni HƏMAS-ın yox edilməsi bölgədə hərbi-siyasi vakumun İsrail tərəfindən doldurulması ilə nəticələnəcək. Burada məqsəd təbii ki, Təl-Əvivin anklavda yeni idarəçilik sistemi qurmaq və bəlkə də yerli fələstinlilərdən ibarət “idarə olunan muxtariyyət” görüntüsü altında tam nəzarət mexanizmini tətbiq etmək hədəfi ilə bağlıdır. Nəticədə İsrail strateji tampon bölgə yaradaraq təhlükəsizlik zonasını genişləndirəcək.
Ümumiyyətlə İsrail Qəzzanı ilhaq etməklə sadəcə hərbi qələbə deyil, eyni zamanda strateji, coğrafi və iqtisadi üstünlük də qazanmağa çalışır.
Qəzza Aralıq dənizinə çıxışı olan bir sahədir. İsrail burada liman və enerji infrastrukturu, məsələn, qaz boru xətləri və dənizdəki qaz yataqlarının üzərində nəzarət qurmaqla, öz enerji təhlükəsizliyini artırmaq istəyir. Eyni zamanda Qəzza zolağının ilhaqı, İsrailə həm Qərb sahili, həm də anklav üzərində total nəzarət imkanı verir. Bu isə iki dövlətli həllin faktiki olaraq sonu və “birləşmiş İsrail” konsepsiyasının tətbiqi deməkdir”.
vuqar ziferoglu 2323
Vüqar Zifəroğlu
Ekspertin sözlərinə görə, İsrailin Qəzzanı rəsmi olaraq ilhaq etməsi bir neçə səbəbdən çox mürəkkəb və təhlükəlidir:
“İlk növbədə belə bir prosesin özü hüquqi baxımından qeyri-qanunidir. Qəzza işğal olunmuş ərazi sayılır və buranın ilhaqı beynəlxalq hüququn, xüsusilə də BMT qətnamələrinin pozulması deməkdir. Digər tərəfdən, ilhaq prosesi demoqrafik və siyasi nəticələr doğuracaq. Qəzza əhalisinin əksəriyyəti fələstinlidir, onların vətəndaşlıq və sosial təminat məsələləri, həmçinin seçki hüquqları Təl-Əviv üçün hüquqi və siyasi xaos yarada bilər. Xüsusən İsrailin öz daxilində baş nazir Benyamin Netanyahu hökümətinə münasibətdə ciddi müxalifətin olması faktorunu da nəzərə alsaq, bu, kifayət qədər əsaslı faktordur.
Başqa bir məqam isə ərəb və İslam dünyasının reaksiyası ilə bağlıdır. İlhaq baş verərsə, region ölkələrində xalq etirazları, diplomatik münasibətlərin kəsilməsi və ya soyudulması hallarının yaşanması mümkündür”.
V.Zifəroğlu bildirib ki, bu prosesə münasibətdə beynəlxalq reaksiyaların necə olacağı önəmlidir:
“ABŞ-ın hazırkı administrasiyasının ilhaqa açıq dəstək verməsi gözlənilmir, lakin İsrailə qarşı ciddi sanksiyalar tətbiq etmə ehtimalı da azdır. Avropa İttifaqı ümumiyyətlə İsrailin Qəzzaya müdaxiləsini açıq şəkildə tənqid etsə də, faktiki olaraq praktik addımlar (sanksiya, embarqo və s.) atmaqda ehtiyatlı davranar.
Ərəb dünyası, xüsusilə BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı, Misir və İordaniya kimi ölkələr çətin seçim qarşısında qalacaqlar. Burada xalq ilə hökumət arasında gərginlik yarana bilər. İsrailin Qəzzanı ilhaq etməsi, təkcə bir ərazinin hərbi yolla ələ keçirilməsi deyil, bu, Yaxın Şərqdə güc balansının dəyişməsi deməkdir. Belə bir addım ərəb ölkələri arasındakı siyasi parçalanmanı gücləndirə bilər.
Türkiyə, İran və Qətər kimi ölkələr isə prosesə qarşı çıxaraq, bəlkə də daha aktiv şəkildə fələstinli qruplara dəstək verərlər”.