Ankilostomoz (onikibarmaq bağırsağın əyribaş qurdu)
Ankilostomoz - yumru qurdların parazitlik edən mühüm nümayəndəsidir. Erkək fərdi 8–11 mm, dişi fərd 10–14 mm. olur. Baş hissə bel tərəfə əyildiyindən əyribaş qurd adlanır. Diri parazitin rəngi qırmızımtıl, ölüsü isə bozumtul-sarı olur.
Bədənin ön ucunda nisbətən iri kapsul vardır. Bu kapsulda bir neçə kutikula mənşəli dişciklər yerləşir. Ağız kapsuluna, başın alt hissəsində yerləşmiş dişciklərin əsasına 2 birhüceyrəli qida borusu vəzisi açılır. Məhz bu dişciklərin köməyi ilə əyribaş qurd insan bağırsağının selikli qışasına yapışır.
Bağırsaqda parazit 4-5 həftədən sonra cinsi yetişkənliyə çatır. Ankilostomoz hər şeydən əvvəl, insanda qanazlığı törədir. Bu zaman qanda həm hemoqlabinin miqdarı, həm də eritrositlərin sayı normadan xeyli aşağı düşür. Uşaqlarda fiziki və zehni cəhətdən inkişafdan qalma, yaşlı adamlarda isə iş qabiliyyətinin aşağı düşməsi özünü göstərir. Əyribaş qurd gündə 0,3 ml qan istifadə edir. Yoluxmanın ilk günlərində qanda eozinofillər 30-60% -ə çatır.
Ankilostomoz zamanı həzm, ürək, qan-damar, tənəffüs, sinir sistemlərinin və daxili sekresiya vəzilərinin normal funksiyası pozulur. Sürfənin miqrasiyası ilə əlaqədar özünü büruzə verən simptomatik əlamətlər 2-3 həftə ərzində keçib gedir. Ankilostomoz xroniki hal aldıqda xəstədə onikibarmaq bağırsaqda şiddətli ağrılar, ürək bulanması, qusma və s. baş verir. Parazit, əsasən, subtropik ölkələrdə yayılmışdır. Azərbaycanda parazit ən şox Lənkəran və Zaqatala rayonlarında əhali arasında geniş yayılmışdır. Əsas diaqnozu nəcisdə yumurtanın aşkar edilməsidir. Ankilostoma yayılmış zonalarda torpaq üstündə ayaqyalın dayanmamaq, parazitin yumurtasının insana ağızdan yoluxmasının qarşısını almaq üçün şəxsi gigiyenaya riayət etmək lazımdır.[/b][b]