Aloye/Əzvay, elmi adı Aloe Vera/Əsl Əzvay bitkisi- Örtülütoxumlular şöbəsinin Birləpəlilər, Quşqonmazkimilər sırasından olub, Asfodelinakimilər fəsiləsinə aid bitki növüdür.
Aloye/Əzvay bitkisinin adı ərəb d. Sabur adlanır ki, bu sözün mənası bildiyimiz “səbr” deməkdir.
Lüğətlərdə də “Aloye, Sabur sözünün- qurudulmuş acı aloye şirəsi” olması yazılır.
Bu bitkinin yarpaqlarından alınan acı dadlı, qara və bərk maddə (xalq arasında dərman kimi işlədilir). Əzvay bitkisinin yarpaqlarından alınan şirəni qurutduqda yaşılımtraq-qonur kütlə alınır. Ona əzvay deyilir.
Azərbaycanda acıdil insana belə əzvay deyilir.
Aloe/Aloye/Aloy...Acılı-Aloylu bitki...
Aloe bitkisi Azərbaycanda demək olar ki, Aloy gülü adı ilə tanınıb. Yalnız insanlar arasında danışıq forması olaraq deyil, rəsmi mənbələrdə də o cür yazılışlara rast gəlmək mümükündür.
Acı dada malik olan Aloye bitkisinin çiçəkləri öz qırmızı-narıncı rəngi ilə sanki yüksələn alovu xatırladır. Həm də acı bir bitkinin istilik yaratma xüsusiyyətinin olması da məlumdur.
Alov azərbaycan dilində: isim olub, yanan bir şeydən çıxan od deməkdir.
Azərbaycan d. acıqlanmaq, acımaq (xəmirin acıması) kimi acılığı ifadə edən, alışmaq/yanmaq/yandırmaq/yaxmaq/ alovlanmaq kimi istiliyi, hərarəti bildirən sinonim sözlər vardır.
Aloye bitkisi azərbaycan dilində həm acılığına, həm çiçək və yarpaqlarının görkəminə görə, insanlar tərəfindən tam dəqiq adlandırılıb deyə bilərik.
Bitki haqqında ilkin məlumatlar Qədim Misir həkimləri tərəfindən e.ə. 1550-ci ildə verilmişdir. Ümumiyyətlə, isə bu bitki 3500 ildir terapevtik məqsədlə işlədilir.
Qədim Misirdə Ebers papiruslarında aloye bitkisi ilə müalicə haqqında 12 resept verilmişdir. Əsasən də gəncləşdirici, bağırsaq işlədici və təmizləyici müalicə reseptləridir.
Müəllif: Firəngiz Rüstəmova
"TƏBABƏT VƏ MİFOLOGİYA: GÖRÜNƏN VƏ GÖRÜNMƏYƏN ƏLAQƏLƏR" kitabından