Daban ağrısı və ya ayağın altındakı və arxasındakı ağrı bir neçə vəziyyətin nəticəsi ola bilər. Daban ağrısı, daban sümüyünün zədələnməsi, tendonit, artrit və ya plantar fasiit, uzun məsafələrə qaçmaq və ya hündürdaban və ya uyğun olmayan ayaqqabılar geyinmək nəticəsində ayağın həddindən artıq yüklənməsi və ya gərginləşməsi nəticəsində yarana bilər.
Daban ağrısı əgər kifayət qədər istirahət etsəniz, əməliyyatsız öz-özünə yaxşılaşır. Bununla belə, bəzən daban ağrısı əlamətləri görməməzlikdən və buna səbəb olan fəaliyyətləri davam etdirməyə çalışırlar. Daban ağrısı, ağrıyan dabandan istifadə etməyə davam etdikdə o, daha da pisləşəcək və daha çox problemə səbəb olan xroniki bir vəziyyətə çevrilə bilər.
Daban ağrısı zamanı daban və ətrafındakı ağrıdan başqa, səbəbdən asılı olaraq digər simptomları da görülə bilər:
Səhər tezdən yataqdan ilk qalxan zaman və ya bir müddət hərəkətsiz oturduqdan sonra güclənən ağrı
Zamanla artan ağrı
Ayağın qövsü boyunca yayılan və ya ayağı əydikdə daha da pisləşən ağrı
Daban bölgəsində şişkinlik və ya istilik
Axilles tendonunda ağrı (daban arxası və ayaq biləyinin aşağısı)
Ayağı əyərkən çatlama səsi
Sərtlik
Məhdud hərəkət diapazonu
Qaçış və ya yeriyiş zamanı dana əzələlərində ağrı
Daban Ağrısı səbəbləri
Daban ağrısı, əsas səbəb və şiddətindən asılı olaraq döyüntü, bıçaqlanma, yanma və ya ağrılı ola bilər. Gəzərkən, daban ağrısı ən çox səhər saatlarında görünə bilər, lakin bir müddət gəzdikdən sonra yaxşılaşa bilər. Həddindən artıq yerimək və ya ayaq üstə durmaq ağrıları daha da artıra bilər. Daban ağrısı ən çox plantar fasiya səbəbli ağrı olaraq görünür, dabanı ayaq barmaqları ilə birləşdirən toxumada (fasya) qıcıqlanma və iltihab nəticəsində yaranan bir vəziyyətdir.
Daban ağrısı digər potensial səbəbləri:
Gut
Dabanda artrit
Bəzi anadangəlmə qüsurlar (məsələn, haglund deformasiyası)
Həddindən artıq istifadə
Sıxılmış sinirlər
Axilles tendonunda və ya digər tendonlarda tendonit
Kalcaneal apofizit (aktivliyə görə daban sümüyünün qıcıqlanması)
Bursit (sümüklərinizi dolduran maye kisələrinin iltihabı)
İnfeksiya
qançırlar (məsələn, kiçik daşların üzərinə basmaq və ya iti əşyalar və ya uşaq oyuncaqları üzərində ayaqyalın gəzmək nəticəsində yarananlar kimi)
Daban tıxacları (qaçışlarda və qaçışlarda təkrarlanan gərginlik, piylənmə və ya həddindən artıq məşq nəticəsində fasyanın dabana yapışdığı anormal sümük böyüməsi)
Posterior kalkaneal ekzostoz və ya “nasos qabarığı” (hündürdaban ayaqqabı geyən qadınlarda ümumi)
Sarkoidoz
Sümük şişləri
Daban və ya ayaq sümüklərinin sınıqları
Daban Ağrısı risk faktorları
Daban ağrısı riskinizi artıra bilən bəzi amillər:
Düz və ya tağlı ayaqların olması
Müntəzəm olaraq düzgün qurulmamış və ya hündürdaban ayaqqabılar geyinmək
Uzun məsafəyə qaçış və ya ayaqların digər təkrarlanan hərəkətləri
Ayaq biləyinin həddindən artıq istifadəsi
Futbol, rəqs, basketbol və s. kimi yüksək təsirli idman növləri.
Artıq çəki və ya piylənmə
Daban ağrısı qarşısının alınması
Daban ağrısı tez-tez tağlarınızın forması kimi idarə edə bilmədiyiniz şeylərin nəticəsi olsa da, riskinizi azaltmaq və daban ağrısı probleminin qarşısını almaq üçün edə biləcəyiniz:
İdman fəaliyyəti üçün uyğun ayaqqabı geyinmək
Mümkünsə, çox dar və ya hündürdaban ayaqqabı geyinməkdən çəkinin
Qaçış kimi atletik fəaliyyətlər zamanı geyilən ayaqqabıların mütəmadi olaraq dəyişdirilməsi
Sağlam çəkidə qalmaq
Daban Ağrısı diaqnozu
Daban ağrısı sağlamlıq probleminin bir çox səbəbi ola bilər. Daban ağrısı şikayətiniz varsa, səbəbini müəyyən etmək və müalicə almaq üçün dərhal ortoped-travmatoloq həkimə müraciət edin. Travmatoloq həkimə tam olaraq harada ağrınız olduğunu və nə qədər müddətdir ağrınız olduğunu söyləyin. Travmatoloq həkim dabanınızı yoxlayacaq, həssaslıq və şişkinlik əlamətlərinə baxacaq. Travmatoloq sizdən yerimək, bir ayaq üstə durmaq və ya daban ağrısı probleminizin səbəbini təyin etməyə kömək edən digər fiziki testləri edə bilər.
Daban Ağrısı müalicəsi
Hər hansı bir daban ağrısı hiss edilərsə, dərhal ortoped-travmatoloq həkimə müraciət edilməlidir. Ümumiyyətlə, ilk müalicə üsulu dərman müalicəsidir. Çox böyük xəsarətlər üçün istifadə edilən müalicə cərrahi müalicədir. Müalicədə üstünlük verilən dərmanlar; aspirin və antiinflamatuar dərmanlar. Daban ağrısı hiss edildikdə görüləcək ilk işlərdən biri ortopedik içlik və ya ortopedik ayaqqabılardan istifadə edilməlidir. Uzun müddətli ayaq istirahəti edilməlidir. Ağrı çox hiss olunduqda ayağa buz terapiyası tətbiq oluna bilər. Buz terapiyası ağrıları azaltmaqda təsirli olacaq. Ayaq biləyini gücləndirmək üçün lazımi məşqlər edilməlidir. Həddindən artıq məşq ayağı daha da pisləşdirə bilər.
Daban ağrısı müalicəsi ağrının səbəbindən asılı olaraq dəyişə bilər. Tətbiq edilən bəzi müalicə üsulları aşağıdakılardır:
Dərman müalicəsi: Ağrı kəsicilər və bəzi dərman müalicəsi daban ağrısı azala bilər.
Fiziki Müalicə: Fizioterapevt tendonların və birləşdirici toxumanın elastikliyini və gücünü artırmaq üçün məşqlər tövsiyə edə bilər.
Ortopedik Müalicə: Daban içliyi və ya ayaq sarğı kimi ortopedik cihazlar yarıdı ilə daban ağrısı azala bilər.
Cərrahi Müalicə: Ağır hallarda, tendon zədələnməsini müalicə etmək və ya ayaq quruluşunun pozulmasını düzəltmək üçün cərrahiyyə tələb oluna bilər.
Daban ağrısı sağlamlıq probleminə səbəb olan şərtlər ümumiyyətlə iki əsas kateqoriyaya bölünür: daban altındakı ağrı və daban arxasındakı ağrı.
Daban altında ağrı
Daban ağrısı sizdə dabanınızın altındadırsa, ayağınızın altındakı toxumaların iltihabına səbəb olan bir və ya daha çox vəziyyətiniz ola bilər:
Daş çürüməsi. Daş və ya daş kimi sərt bir cismin üzərinə basdığınız zaman, dabanınızın altındakı piy yastığını əzə bilərsiniz. Rəngsiz görünə bilər və ya olmaya bilər. Ağrı istirahətlə tədricən yox olur.
Plantar fasiya (subkalkaneal ağrı). Həddindən artıq qaçış və ya atlama daban sümüyünü ayaq barmaqlarının dibinə bağlayan toxuma bandını (fasya) alovlandıra bilər. Ağrı dabanınızın altında mərkəzləşir və əvvəlcə yüngül ola bilər, ancaq gecə istirahət etdikdən sonra ilk addımlarınızı atdığınız zaman alovlanır. Xüsusi məşqlər etmək, şişkinliyi azaltmaq üçün dərman qəbul etmək və ayaqqabınıza daban yastığı taxmaq lazım ola bilər.
Daban dikəsi. Plantar fasiya uzun müddət davam etdikdə, fasya toxuması zolağının daban sümüyünüzlə birləşdiyi yerdə daban spuru (kalsium çöküntüsü) əmələ gələ bilər. Həkiminiz ölçüləri fərqli ola bilən sümük çıxıntısını görmək üçün rentgen çəkə bilər. Müalicə ümumiyyətlə plantar fasiya ilə eynidır: ağrı azalana qədər istirahət edin, xüsusi daban hərəkətləri edin və daban yastığı ayaqqabısı taxın.
Daban arxasında ağrı
Daban ağrısı sizdə dabanınızın arxasındadırsa, Axilles vətərinin daban sümüyünün içərisinə daxil olduğu bölgəni iltihab etmiş ola bilərsiniz (retrokalkaneal bursit). İnsanlar bunu çox qaçmaqla və ya daban arxasına vuran (döyən) ayaqqabılar geyinməklə əldə edirlər. Daban arxasında ağrı zamanla yavaş-yavaş yarana bilər, dərinin qalınlaşmasına, qızarmasına və şişməsinə səbəb olur. Dabanınızın arxa tərəfində toxunma zamanı zərif və isti hiss edən qabar yarana bilər. İstirahətdən sonra ilk dəfə bir fəaliyyətə başlayanda daban ağrısı şiddətlənir.
Müalicə problemə səbəb olan fəaliyyətlərdən istirahət etmək, müəyyən gərmə hərəkətləri etmək, ağrıkəsici dərmanlardan istifadə etmək və arxası açıq ayaqqabı geyinməkdən ibarətdir.
Otoped həkiminizin tövsiyəsi ilə ortopedik daban içliklərindən istifadə edin.
Axilles vətərinizi divara söykənərək ayağınızı yerə düz və dabanı əlavə ilə qaldıraraq gərin.
Ağrı və şişkinlik üçün qeyri-steroid antiinflamatuar dərmanlardan istifadə edin.
İltihabı azaltmaq üçün dabanın arxasına buz tətbiq edin.